К лету 1944 года линия фронта на белорусском направлении изгибалась так, что возник огромный выступ, который глубоко вклинивался в расположение советских войск. Этот выступ являлся важным стратегическим плацдармом немцев. Благодаря ему, они прикрывали подступы к Польше и Восточной Пруссии, сохраняли устойчивое положение в Прибалтике и Западной Украине. Командование вермахта учитывало и то, что белорусская сеть железных и шоссейных дорог позволяла осуществлять маневр силами и средствами с целью поддержания взаимодействия между группами армий «Север», «Центр» и «Северная Украина».
Кроме того, выступ нависал с севера над войсками 1-го Украинского фронта и создавал угрозу фланговых ударов. К тому же немецкая авиация имела возможность совершать налеты на советские коммуникации и промышленные центры, базируясь на аэродромах в Беларуси.
Поэтому германское командование стремилось любой ценой удержать белорусский выступ. Оно готовило его к упорной обороне главная роль в которой отводилась группе армий «Центр» во главе с генерал-фельдмаршалом Э. Бушем.
 |
| Эрнст Буш |
Эрнст Буш (нем. Ernst Wilhelm Bernhard Busch; 6 июля 1885, Эссен — 17 июля 1945, Олдершот, Ноттингемшир) — немецкий военачальник, генерал-фельдмаршал вермахта. Кавалер Рыцарского креста с Дубовыми листьями.
12 октября 1943 принял командование группой армий «Центр» Восточного фронта. На этом посту ему удалось отразить советское наступление в ходе Оршанской операции и с большим трудом — в Витебской операции. Однако в Белорусской операции вверенная ему группа армий потерпела сокрушительную катастрофу. 22 и 23 июня 1944 года советские войска обрушили на неё первые удары операции «Багратион». 720-километровый немецкий фронт рухнул, 29 июня советские войска вышли на рубеж Березины, к исходу 3 июля взяли Минск, окружив основные силы 4-й немецкой армии. 28 июня Буш был смещён с поста и заменён Вальтером Моделем.
Главные силы противника были сосредоточены в районах Полоцка, Витебска, Орши, Могилева, Бобруйска и Ковеля, где они прикрывали самые удобные для наступления направления.
В Белорусской операции должны были принимать участие войска четырех фронтов:
- 1-й Прибалтийский фронт под командованием генерала И.Х. Баграмяна начинал наступать из района северо-западнее Витебска;
 |
| Баграмян Иван Христофорович |
В начале Великой Отечественной войны — начальник оперативного отдела штаба Юго-Западного фронта, начальник оперативной группы Юго-Западного направления и начальник штаба Юго-Западного фронта. С июля 1942 командовал армией, с ноября 1943 — войсками 1-го Прибалтийского фронта.
- 3-й Белорусский фронт генерала И.Д. Черняховского - южнее Витебска на Борисов;
В Великую Отечественную войну командовал 28-й танковой дивизией в оборонительных боях юго-западнее Шяуляя, на Западной Двине, под Сольцами и Новгородом. В первые месяцы войны ему присвоено воинское звание полковник.
В июне - июле 1942 года он командует 18-м танковым корпусом на Воронежском фронте.
С июля 1942 года до апреля 1944 - командующий 60-й армией, которая приняла участие в Курской битве, форсировании рек Десна и Днепр, в Киевской, Житомирско-Бердичевской, Ровно-Луцкой, Проскуровско-Черновицкой операциях. За операцию по освобождению города Воронежа представлен к ордену Красного Знамени.
Указом Президиума Верховного Совета СССР от 17 октября 1943 года за высокие организаторские способности при форсировании Днепра и проявленный личный героизм генерал-лейтенанту Черняховскому Ивану Даниловичу присвоено звание Героя Советского Союза.
С апреля 1944 года Черняховский командовал войсками 3-го Белорусского фронта. Из всех командующих советскими фронтами он был самым молодым по возрасту.
- 2-й Белорусский фронт генерала Г.Ф. Захарова действовал на могилевском направлении;
Советский военачальник, генерал армии, полководец Великой Отечественной войны.
- 1-й Белорусского фронта под командованием генерала К.К. Рокоссовского нацеливались на Бобруйск, Минск.
Советский и польский военачальник, дважды Герой Советского Союза. Кавалер Ордена «Победа». Единственный в истории СССР маршал двух стран: Маршал Советского Союза и маршал Польши. Командовал Парадом Победы 24 июня 1945 года на Красной площади в Москве.
Разработанная Белорусская стратегическая наступательная операция получила условное наименование «Багратион» - в честь выдающего русского полководца, героя Отечественной войны1812 г . генерала от инфантерии Петра Ивановича Багратиона.
 |
| Черняховский Иван Данилович |
В июне - июле 1942 года он командует 18-м танковым корпусом на Воронежском фронте.
С июля 1942 года до апреля 1944 - командующий 60-й армией, которая приняла участие в Курской битве, форсировании рек Десна и Днепр, в Киевской, Житомирско-Бердичевской, Ровно-Луцкой, Проскуровско-Черновицкой операциях. За операцию по освобождению города Воронежа представлен к ордену Красного Знамени.
Указом Президиума Верховного Совета СССР от 17 октября 1943 года за высокие организаторские способности при форсировании Днепра и проявленный личный героизм генерал-лейтенанту Черняховскому Ивану Даниловичу присвоено звание Героя Советского Союза.
С апреля 1944 года Черняховский командовал войсками 3-го Белорусского фронта. Из всех командующих советскими фронтами он был самым молодым по возрасту.
- 2-й Белорусский фронт генерала Г.Ф. Захарова действовал на могилевском направлении;
 |
| Захаров Георгий Федорович |
Советский военачальник, генерал армии, полководец Великой Отечественной войны.
В июня 1941 года - начальник штаба 22-й армии. С декабря 1941 года - заместитель командующего войсками Западного фронта.
С октября 1942 по февраль 1943 года - заместитель командующего войсками Сталинградского и Южного фронтов. С 30 июля 1943 года - командующий 2-й гвардейской армией Южного фронта.
С июля 1944 года - командующий войсками 2-го Белорусского фронта. Во главе фронта участвовал в Белорусской стратегической наступательной операции. 28 июля 1944 присвоено звание генерал армии.С октября 1942 по февраль 1943 года - заместитель командующего войсками Сталинградского и Южного фронтов. С 30 июля 1943 года - командующий 2-й гвардейской армией Южного фронта.
- 1-й Белорусского фронта под командованием генерала К.К. Рокоссовского нацеливались на Бобруйск, Минск.
 |
| Рокоссовский Константин Константинович |
Советский и польский военачальник, дважды Герой Советского Союза. Кавалер Ордена «Победа». Единственный в истории СССР маршал двух стран: Маршал Советского Союза и маршал Польши. Командовал Парадом Победы 24 июня 1945 года на Красной площади в Москве.
Разработанная Белорусская стратегическая наступательная операция получила условное наименование «Багратион» - в честь выдающего русского полководца, героя Отечественной войны
Операция "Багратион" продолжалась с 23.06.1944 по 29.08.1944 г.
По характеру боевых действий и содержанию выполнения задач Белорусская операция делится на два этапа.
На 1-м этапе были проведены Витебско-Оршанская, Могилевская, Бобруйская и Полоцкая фронтовые операции и завершено окружение минской группировки врага. По продолжительности этот этап занял период с 23 июня по 4 июля.
На 2-м этапе Белорусской операции, который продолжался с 5 июля по 29 августа, фронты, тесно взаимодействуя между собой, успешно осуществили 5 наступательных операций: Шауляйскую, Вильнюсскую, Каунасскую, Белостокскую и Люблин-Брестскую.
Зельвенский район освобождали войска 2-го и 3-го Белорусских фронтов. Разделительная линия между ними проходила примерно через населенные пункты Байки - Голынка - южнее Грабово - между Горна, Зельвой и далее по дороге Зельва - Волковыск. Южную часть района освобождали войска 48-й армии, северную - 3-ей армии (командующий - генерал-полковник А.В. Горбатов).
 |
| Горбатов Александр Васильевич |
Советский военачальник, генерал армии, герой Советского Союза.
9 июля 1944 г. войска 3-ей армии вышли на рубеж рек Нёман и Молчадь и получили приказ командующего 2-м Белорусским фронтом генерал-полковника Г.Ф. Захарова продолжить преследование противника и до конца дня 10 июля главными силами выйти на линию Новосёлки - Зельва и передовыми частями захватить плацдарм на западном берегу р. Зельвянка, на участке Пески - Зельва. Принятое решение соответствовало тогдашней обстановке, но намеченные темпы наступления для войск армии оказались слишком высокими.
Приказом командира дивизии Ф.А. Веревкина в каждом полку были выделены передовые батальоны, подготовленные для ведения ночных боёв. этим же приказом был определен порядок наступления. Дивизия наступала двумя полками на северную и южную части Зельвы первым эшелоном, 680-й стрелковый полк находился в другом эшелоне дивизии, который был готов к внезапным действиям на наиболее тяжелом участке боя.
С июня 1943 года и до конца войны - командующий 3-й армией. Генерал-полковник (29.06.1944). Геройски и умело действовал в Орловской, Брянской, Черниговско-Припятской, Белорусской, Ломжа-Ружанской, Восточно-Прусской, Берлинской операциях. За умелое руководство 3-й армией при прорыве обороны противника в Восточной Пруссии 10 апреля 1945 года удостоен звания Героя Советского Союза.
Боевые действия наземных войск поддерживала 4-я воздушная армия (командующий - генерал-полковник К.А. Вершинин).
Советский военачальник, главнокомандующий военно-воздушными силами СССР, главный маршал авиации (1959), герой Советского Союза. Звание Героя Советского Союза присвоено за воинское мастерство и умелое командование войсками в Белорусской наступательной операции.
В освобождении Зельвенщины принимали участие партизаны бригады "Победа" (командир - П.И. Булак), в состав которой входили четыре отряда (901 партизан).
9 июля 1944 г. войска 3-ей армии вышли на рубеж рек Нёман и Молчадь и получили приказ командующего 2-м Белорусским фронтом генерал-полковника Г.Ф. Захарова продолжить преследование противника и до конца дня 10 июля главными силами выйти на линию Новосёлки - Зельва и передовыми частями захватить плацдарм на западном берегу р. Зельвянка, на участке Пески - Зельва. Принятое решение соответствовало тогдашней обстановке, но намеченные темпы наступления для войск армии оказались слишком высокими.
 |
| Журнал боевых действий войск 3-й армии за июль 1944 г. |
3-я армия, преследующая врага в направлении Волковыска, в 13 часов 10 июля встретила сопротивление противника на промежуточном оборонительном рубеже на западном берегу р. Щара. Это стало серьезным препятствием, с которым войска 3-ей армии справились с боев во второй половине дня 10 июля и в ночь на 11 июля.
Противник ввел в бой в полном составе 28-ю лёгкую пехотную дивизию, которую перекинул с глубины обороны. И всё чаще контратаковал силами до роты при поддержке нескольких танков и штурмовых орудий, минометов. Советские части уничтожали опорные пункты противника и отбивали его контратаки.
10 июля передовые части 5-й, 129-й Орловской и 169-й Рогачевской дивизий настойчиво с боями двигались вперед. Были освобождены деревни Костровичи, Сеньковщина, Едначи. Затем сходу формировали р. Луконница и заняли деревни Голынка, Пруд, Луконница и Снежное.
Двигаясь вперед, подразделения 556-го стрелкового полка 169-й Рогачевской стрелкового дивизии 11 июля встретили упорное сопротивление фашистов в районе д. Старое Село. Разгорелся жестокий бой. Гитлеровцы делали все возможное, чтобы сдержать наступление советских воинов, дать возможность главным силам отойти на западный берег р. Зельвянка и организовать оборону на подходе к Волковыску.
В это время для прорыва главной полосы обороны фашистов в северо-западном направлении в бой был введен 438-й полк 129 орловской стрелковой дивизии. Утром 11 июля при активной поддержке артиллеристов, сопротивление гитлеровцев было сломлено. Были освобождены такие опорные пункты, как Острово и Мошки.
11 июля подразделения 129-й Орловской дивизии овладели важным узлом дорог - д. Деречин.
У шоссе, за деревней, бросался в глаза большой курган. Жители рассказали воинам, что в июле 1942 г. фашисты окружили, вывели туда сотни ни в чём неповинных людей и расстреляли их. В специальной листовке, выпущенной политотделам дивизии, говорилось: «Товарищ боец! Много километров прошёл ты победным шагам по горячим следам войны. Много сёл и деревень освободил ты от гитлеровских тиранов. Много убийц ты наказал уже... Не давай же врагу избежать расплаты. Пускай священная ненависть удесятерит твой шаг!» Бойцы горячо отозвались на этот призыв и, развивая успех наступления, вышли к р. Зельвянка.
В это время для прорыва главной полосы обороны фашистов в северо-западном направлении в бой был введен 438-й полк 129 орловской стрелковой дивизии. Утром 11 июля при активной поддержке артиллеристов, сопротивление гитлеровцев было сломлено. Были освобождены такие опорные пункты, как Острово и Мошки.
11 июля подразделения 129-й Орловской дивизии овладели важным узлом дорог - д. Деречин.
У шоссе, за деревней, бросался в глаза большой курган. Жители рассказали воинам, что в июле 1942 г. фашисты окружили, вывели туда сотни ни в чём неповинных людей и расстреляли их. В специальной листовке, выпущенной политотделам дивизии, говорилось: «Товарищ боец! Много километров прошёл ты победным шагам по горячим следам войны. Много сёл и деревень освободил ты от гитлеровских тиранов. Много убийц ты наказал уже... Не давай же врагу избежать расплаты. Пускай священная ненависть удесятерит твой шаг!» Бойцы горячо отозвались на этот призыв и, развивая успех наступления, вышли к р. Зельвянка.
Днём 11 июля войска 3-й армии вели упорные бои с противником на подходах к р. Зельвенка, на западном берегу которой проходил второй оборонительный рубеж. по своему характеру он был такой же, как и на р. Щара. Но широкая и заболоченная пойма р. Зельвянка мешала советским войскам подойти по всему фронту армии. Соединения и части армии при поддержке авиации медленно двигались вперед.
Боевые действия наземных войск поддерживала 4-я воздушная армия, в состав которой входили 229-я и 309-я истребительные, 230-я и 233-я штурмовые, 325-я ночная бомбардировочная авиа дивизии - всего 518 самолетов.
 |
| Журнал боевых действий 4-й воздушной армии |
Топографическое размещение Зельвы способствовало немца. С восточной стороны протекала р. Зельвянка, окруженная заболоченной поймой, где было тяжело пройти танкам и артиллерии. По сторонам Зельвы было много возвышенных мест, удобных для размещения на них батарей артиллерии и наблюдательных пунктов. В самом поселке хорошими наблюдательными пунктами были колокольни церкви и костёла. Первая линия окопов противника размещалась на восточных склонах поселка. Таким образом наступать на Зельву предстояло по открытой и заминированной пойме р. Зельвянка. К тому же местность днём и ночью при освещении ракетами хорошо просматривалась.
Разведка установила, что фашисты к действующим частям перекидываю новые: 461-ю запасную дивизию из Германии, 267-ю пехотную дивизию из Львова и 611-й пехотный полк. Они были способны организовать тыловую оборону на р. Зельвянка.
556-й стрелковый полк 169-й дивизии начал подготовку к штурму г.п. Зельва. Капитан Ш.А. Сухиташвили во главе саперов был направлен в инженерную разведку. В пойме р. Зельвянка они разминировали подходы к реке, устроили переправы.
Разведка 434-го стрелкового полка установила, что в одном месте пойма реки углубляется в сторону Зельвы и создает заболоченный клин ("пяточек"), вокруг которого размещены окопы противника. Командование дивизии выбрала этот "пяточек" для концентрации сил и подготовки штурма позиций врага.
Командование торопилось со штурмом Зельвы. Необходимо было опередить подходящие резервы противника, не дать им возможности развернуться в боевые порядки. В этих условия ночной штурм был лучшим способом ведения боя.
Для укрепления частей дивизии присоединили 1888-й самоходный артиллерийский полк, который огнем поддерживал полки дивизии.
К вечеру 11 июля батальоны полка вышли на исходную позицию. саперы сделали проходы через минные поля и указали броды через р. Зельвянка.
Первый батальон под командованием майора В.Ф. Соловьева наступал в центре, слева от него, вдоль шоссейной дороги Слоним-Волковыск - батальон капитана И.А. Борщевского из 434-го полка 169-й дивизии. Справа, вдоль железной дороги в направлении железнодорожной станции наступал второй батальон 556-го полка под командованием майора В.В. Семизорова.
В 2 часа 30 минут 12 июля в небо взмыли три зеленые ракеты. Начался штурм Зельвы.
Батальон майора В.Ф. Соловьева ворвался в Зельву и стал теснить противника с юга. Батальон майора В.В. Семизорова теснил врага с севера. Они шли друг к другу навстречу, стремясь прорваться в центр поселка. Фашисты жестоко сопротивлялись, встречая атакующих пулеметным и автоматным огнем.
В боевых порядках первого батальона шел капитан М. Михайлик комсорг полка. Он хорошо знал своих комсомольцев и верил в них. Комсомольцы любили своего вожака за храбрость и отвагу.
С ротой автоматчиков на штурм Зельвы шел капитан В.А. Сивилов - агитатор полка. Когда бой принял особенно упорный характер и в районе наступления батальона Семизорова появилось много раненых, Сивилов оказался здесь, вместе с санитарами он выносил с поля боя тяжело раненых бойцов.
Храбро сражался за Зельву начальник связи первого батальона лейтенант А. К. Бегун. Этот замечательный командир в бою находился всегда там, где было труднее.
Пулеметчиков в бой за Зельву вел старший лейтенант П.В. Колобов, миномётчиков - капитан Г.И. Суслин. О геройских действиях этих подразделений перед полком 13 июля говорил командир полка П. В. Качур.
5-ую стрелковую роту в бой за Зельву вел мужественный ее командир старший лейтенант А.П. Алексеев. Геройски сражался за Зельву командир взвода противотанковых орудий лейтенант А.С. Бондаренко. Во главе штурмующих шли саперы полка, возглавляемого капитаном Г.И. Ковалевским. Как всегда, впереди роты шел пулеметчик П.И. Азерский. Он был ранен, однако поля боя не оставил. Командир противотанковой пушки старший сержант М.И. Михайлов также был ранен, но продолжал вести бой. Повторное ранение оказалось смертельным. М.И. Михайлов похоронен на братской могиле в Зельве.
На одной из улиц Зельвы три вражеские пулемёта, которые стреляли с разных сторон, сковывали наступление советских частей. Пулемётчик 556-го стрелкового полка Василий Чухраев выкатил своего «Максима» на открытую позицию и несколькими меткими очередями уничтожил две огневые точки гитлеровцев. Затем сменил позицию и уничтожил третью, и «снял» четырех снайперов, которые засели на деревьях. Здесь же, на поле боя, В. Чухраев командованием части был награжден медалью «За отвагу».
Героически действовали связисты: младший лейтенант Татьянушкин, телефонист Лютов, старший сержант Перегудов и радист Митрохин. Они обеспечили постоянную связь командования 556-го стрелкового полка с подразделениями.
В ходе боев за Зельву гитлеровцы дважды бросались в контратаку, но каждый раз с большими потерями отступали назад. На помощь стрелкам пришли артиллеристы майора Певцова.
В боях за Зельву проявили себя сотни солдат и офицеров. Среди них Цветков, Гаджиев, Константинов, Мингажетдинов и др.
Когда начало рассветать, завязалась дуэль между снайперами. В поселке шли жестокие уличные бои. Каждый дом, каждый перекресток брался с боем. Видя сваю беспомощность, боясь окружения, фашисты начали отступать.
Все время в ходе бока командир полка П.В. Качур был среди атакующих, на месте руководил боем.
Ночной штурм Зельвы удался. До 9 часов утра поселок был полностью очищен от врага. Остатки разбитого гарнизона поспешно отступили на Волковыск.
Но немецкое командование не теряло надежды на возвращение Зельвы, которая играла важную роль на подступах к Волковыску. Противник планировал задержаться поселке как можно дольше. И немецкое командование пошло на риск: за спиной у наступающих советских воинов, недалеко от д. Бережки, выбросило воздушный десант. Но и это не помогло. Десант был ликвидирован.
Во второй половине дня 12 июля из Волковыска противнику прибыло подкрепление: танки и штурмовые орудия. Ему удалось сконцентрировать значительные силы в районе деревень Вишневка, Холстово, Яновщина. Противник пытался задержать наступление воинов 142-го стрелкового полка 5-й Орловской дивизии с помощью танков.
Положение сложилось тяжелое, связь полков с подразделениями была нарушена. Связисты, которые были направлены на ремонт линии, не вернулись. И тогда воины полка срочно поставили противотанковые мины и открыли по врагу сильный огонь, а на исходе 13 июля умелым обходным маневром окружили и уничтожили гарнизон противника в Яновщине, овладев высотой 229,7.
Последовали яростные контратаки противника. Пришлось быстро окопаться и занять оборону. Роты с трудом сдерживали натиск врага. Всего гитлеровцы провели 5 контратак. Воины понесли здесь значительные потери, пожалуй больше, чем в Зельве. Геройский погиб в тяжелые баях А.П. Алексеев, В.Е. Василенко, Н.В. Епихина и др.
Выбит из этих позиций противник закрепился на рубеже Зеленица - Пузики и стремился всеми средствами не пропустит советские части.
Полки 5-й Орловской дивизии были вынуждены закрепиться на достигнутом рубеже, и отбивать контратаки танков и пехоты противника, который пытался вернуть прежнее положения.
За день было отбито 10 контратак. В 3 часа утра 14 июля фашисты были выбиты с этих позиций и начали отходить в беспорядке на г. Волковыск.
Одновременно с переправой через Зельвянка и штурмом Зельвы началась переправа через реку на юг и север от поселка. Так, с наступлением темноты воины 438-го и 457-го полков начали форсировать реку Зельвянка севернее Зельвы. С тяжелыми боями им удалось захватить небольших плацдарм. К обеду 12 июля они овладели д. Самаровичи, Конно, Подболотье.
В 2 часа 30 минут 12 июля в небо взмыли три зеленые ракеты. Начался штурм Зельвы.
Батальон майора В.Ф. Соловьева ворвался в Зельву и стал теснить противника с юга. Батальон майора В.В. Семизорова теснил врага с севера. Они шли друг к другу навстречу, стремясь прорваться в центр поселка. Фашисты жестоко сопротивлялись, встречая атакующих пулеметным и автоматным огнем.
В боевых порядках первого батальона шел капитан М. Михайлик комсорг полка. Он хорошо знал своих комсомольцев и верил в них. Комсомольцы любили своего вожака за храбрость и отвагу.
С ротой автоматчиков на штурм Зельвы шел капитан В.А. Сивилов - агитатор полка. Когда бой принял особенно упорный характер и в районе наступления батальона Семизорова появилось много раненых, Сивилов оказался здесь, вместе с санитарами он выносил с поля боя тяжело раненых бойцов.
Храбро сражался за Зельву начальник связи первого батальона лейтенант А. К. Бегун. Этот замечательный командир в бою находился всегда там, где было труднее.
Пулеметчиков в бой за Зельву вел старший лейтенант П.В. Колобов, миномётчиков - капитан Г.И. Суслин. О геройских действиях этих подразделений перед полком 13 июля говорил командир полка П. В. Качур.
 |
| Приказ о награждении Суслина Г.И. |
 |
| Именной список безвозвратных потерь личного состава за 13.07.1944 |
 |
| Приказ о награждении медалью "За отвагу" В. Чухраева |
В ходе боев за Зельву гитлеровцы дважды бросались в контратаку, но каждый раз с большими потерями отступали назад. На помощь стрелкам пришли артиллеристы майора Певцова.
В боях за Зельву проявили себя сотни солдат и офицеров. Среди них Цветков, Гаджиев, Константинов, Мингажетдинов и др.
Когда начало рассветать, завязалась дуэль между снайперами. В поселке шли жестокие уличные бои. Каждый дом, каждый перекресток брался с боем. Видя сваю беспомощность, боясь окружения, фашисты начали отступать.
Все время в ходе бока командир полка П.В. Качур был среди атакующих, на месте руководил боем.
 |
| Качур Петр Васильевич |
Боевое донесение 556 стрелкового полка
Но немецкое командование не теряло надежды на возвращение Зельвы, которая играла важную роль на подступах к Волковыску. Противник планировал задержаться поселке как можно дольше. И немецкое командование пошло на риск: за спиной у наступающих советских воинов, недалеко от д. Бережки, выбросило воздушный десант. Но и это не помогло. Десант был ликвидирован.
Во второй половине дня 12 июля из Волковыска противнику прибыло подкрепление: танки и штурмовые орудия. Ему удалось сконцентрировать значительные силы в районе деревень Вишневка, Холстово, Яновщина. Противник пытался задержать наступление воинов 142-го стрелкового полка 5-й Орловской дивизии с помощью танков.
Журнал боевых действий 142 стрелкового полка 5 Орловской дивизии
Последовали яростные контратаки противника. Пришлось быстро окопаться и занять оборону. Роты с трудом сдерживали натиск врага. Всего гитлеровцы провели 5 контратак. Воины понесли здесь значительные потери, пожалуй больше, чем в Зельве. Геройский погиб в тяжелые баях А.П. Алексеев, В.Е. Василенко, Н.В. Епихина и др.
Выбит из этих позиций противник закрепился на рубеже Зеленица - Пузики и стремился всеми средствами не пропустит советские части.
Полки 5-й Орловской дивизии были вынуждены закрепиться на достигнутом рубеже, и отбивать контратаки танков и пехоты противника, который пытался вернуть прежнее положения.
За день было отбито 10 контратак. В 3 часа утра 14 июля фашисты были выбиты с этих позиций и начали отходить в беспорядке на г. Волковыск.
Одновременно с переправой через Зельвянка и штурмом Зельвы началась переправа через реку на юг и север от поселка. Так, с наступлением темноты воины 438-го и 457-го полков начали форсировать реку Зельвянка севернее Зельвы. С тяжелыми боями им удалось захватить небольших плацдарм. К обеду 12 июля они овладели д. Самаровичи, Конно, Подболотье.
Мужественно сражались за освобождение района и воины 434-го стрелкового полка (командир полковник П.Т. Пономарев, начальник штаба подполковник В.А. Буяло) 3-й армии.
14 июля после беспрерывных, тяжелых боёв полностью был освобождён Зельвенский район.
Примеров мужество и героизма, которые проявили воины на полях Зельвенщине, много. Только в частях и подразделениях 169-й стрелковой дивизии за мужество и героизм, проявленные на зельвенской земли, было награждено свыше 100 солдат и офицеров.
Примеров мужество и героизма, которые проявили воины на полях Зельвенщине, много. Только в частях и подразделениях 169-й стрелковой дивизии за мужество и героизм, проявленные на зельвенской земли, было награждено свыше 100 солдат и офицеров.
 |
Да лета 1944 г. лінія фронту на беларускім напрамку выгіналася так, што паўстаў велізарны выступ, які глыбока ўкліньваецца ў размяшчэнне савецкіх войскаў. Гэты выступ з'яўляўся важным стратэгічным плацдармам немцаў. Дзякуючы яму, яны прыкрывалі подступы да Польшчы і Усходняй Прусіі, захоўвалі ўстойлівае становішча ў Прыбалтыцы і Заходняй Украіне. Камандаванне вермахта ўлічвала і тое, што беларуская сетка чыгуначных і шашэйных дарог дазваляла ажыццяўляць манеўр сіламі і сродкамі з мэтай падтрымання ўзаемадзеяння паміж групамі армій «Поўнач», «Цэнтр» і «Паўночная Украіна».
Акрамя таго, выступ навісаў з поўначы над войскамі 1-га Украінскага фронту і ствараў пагрозу флангавых удараў. Да таго ж нямецкая авіяцыя мела магчымасць здзяйсняць налёты на савецкія камунікацыі і прамысловыя цэнтры, грунтуючыся на аэрадромах у Беларусі.
Таму германскае камандаванне імкнулася любым коштам утрымаць беларускі выступ. Яно рыхтавала яго да ўпартай абароне галоўная роля ў якой адводзілася групе армій «Цэнтр» на чале з генерал-фельдмаршалам Э. Бушам.
Акрамя таго, выступ навісаў з поўначы над войскамі 1-га Украінскага фронту і ствараў пагрозу флангавых удараў. Да таго ж нямецкая авіяцыя мела магчымасць здзяйсняць налёты на савецкія камунікацыі і прамысловыя цэнтры, грунтуючыся на аэрадромах у Беларусі.
Таму германскае камандаванне імкнулася любым коштам утрымаць беларускі выступ. Яно рыхтавала яго да ўпартай абароне галоўная роля ў якой адводзілася групе армій «Цэнтр» на чале з генерал-фельдмаршалам Э. Бушам.
|
| Эрнст Буш |
Эрнст Буш (нем. Ernst Wilhelm Bernhard Busch: 6. ліпеня 1885, Эсэн - 17 ліпеня 1945 года, Олдэршота, Нотынгемшыра) - нямецкі военачальнік, генерал-фельдмаршал вермахта. Кавалер Рыцарскага крыжа з дубовых лiстоў.
12 кастрычніка 1943 прыняў камандаванне групай армій «Цэнтр» Усходняга фронту. На гэтай пасадзе яму ўдалося адлюстраваць савецкі наступ падчас Аршанскай аперацыі і з вялікай цяжкасцю - у Віцебскай аперацыі. Аднак у Беларускай аперацыі якую даручыў яму група армій пацярпела скрышальную катастрофу. 22 і 23 чэрвеня 1944 года савецкія войскі, абрынулі на яе першыя ўдары аперацыі «Баграціён». 720-кіламетровы нямецкі фронт паваліўся, 29 Чэрвеня савецкія войскі выйшлі на рубеж Бярэзіны, да зыходу 3 ліпеня ўзялі Мінск, атачыўшы асноўныя сілы 4-й нямецкай арміі. 28 чэрвеня Буш быў зрушаны з пасады і заменены Вальтэрам мадэлі.
Галоўныя сілы праціўніка былі сканцэнтраваны ў раёнах Полацка, Віцебска, Оршы, Магілёва, Бабруйска і Ковеля, дзе яны прыкрывалі самыя зручныя для наступу напрамкі.
У Беларускай аперацыі павінны былі прымаць удзел войскі чатырох франтоў:
- 1-й Прыбалтыйскі фронт пад камандаваннем генерала І.Х. Баграмяна пачынаў наступаць з раёна на паўночны захад ад Віцебска;
12 кастрычніка 1943 прыняў камандаванне групай армій «Цэнтр» Усходняга фронту. На гэтай пасадзе яму ўдалося адлюстраваць савецкі наступ падчас Аршанскай аперацыі і з вялікай цяжкасцю - у Віцебскай аперацыі. Аднак у Беларускай аперацыі якую даручыў яму група армій пацярпела скрышальную катастрофу. 22 і 23 чэрвеня 1944 года савецкія войскі, абрынулі на яе першыя ўдары аперацыі «Баграціён». 720-кіламетровы нямецкі фронт паваліўся, 29 Чэрвеня савецкія войскі выйшлі на рубеж Бярэзіны, да зыходу 3 ліпеня ўзялі Мінск, атачыўшы асноўныя сілы 4-й нямецкай арміі. 28 чэрвеня Буш быў зрушаны з пасады і заменены Вальтэрам мадэлі.
Галоўныя сілы праціўніка былі сканцэнтраваны ў раёнах Полацка, Віцебска, Оршы, Магілёва, Бабруйска і Ковеля, дзе яны прыкрывалі самыя зручныя для наступу напрамкі.
У Беларускай аперацыі павінны былі прымаць удзел войскі чатырох франтоў:
- 1-й Прыбалтыйскі фронт пад камандаваннем генерала І.Х. Баграмяна пачынаў наступаць з раёна на паўночны захад ад Віцебска;
|
| Баграмян Іван Хрэстафоравіч |
У пачатку Вялікай Айчыннай вайны - начальнік аператыўнага аддзела штаба Паўднёва-Заходняга фронту, начальнік аператыўнай групы Паўднёва-Заходняга напрамкі і начальнік штаба Паўднёва-Заходняга фронту. З ліпеня 1942 камандаваў арміяй, з лістапада 1943 г. - войскамі 1-га Прыбалтыйскага фронту.
- 3-ці Беларускі фронт генерала І.Д. Чарняхоўскага - на поўдзень ад Віцебска на Барысаў;
- 3-ці Беларускі фронт генерала І.Д. Чарняхоўскага - на поўдзень ад Віцебска на Барысаў;
|
| Чарняхоўскі Іван Данілавіч |
У чэрвені - ліпені 1942 гады ён камандуе 18-м танкавым корпусам на Варонежскім фронце.
З ліпеня 1942 года да красавіка 1944 г. - камандуючы 60-й арміяй, якая прыняла ўдзел у Курскай бітве, фарсіраванні рэк Дзясна і Днепр, у Кіеўскай, Жытомірскай-Бердычэўскі, Роўна-Луцкай, Проскуровско-Чарнавіцкай аперацыях. За аперацыю па вызваленні горада Варонежа прадстаўлены да ордэна Чырвонага Сцяга.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 17 кастрычніка 1943 года пад высокія арганізатарскія здольнасці пры фарсіраванні Дняпра і праяўлены асабісты гераізм генерал-лейтэнанту Чарняхоўскага Івану Данілавічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
З красавіка 1944 года Чарняхоўскі камандаваў войскамі 3-га Беларускага фронту. З усіх камандуючых савецкімі франтамі ён быў самым маладым па ўзросту.
- 2-і Беларускі фронт генерала Г.Ф. Захарава дзейнічаў на магілёўскім напрамку;
|
| Захараў Георгій Федаравіч |
Савецкі военачальнік, генерал арміі, палкаводзец Вялікай Айчыннай вайны.
У чэрвені 1941 г. - начальнік штаба 22-й арміі. Са снежня 1941 г. - намеснік камандуючага войскамі Заходняга фронту.
З кастрычніка 1942 па люты 1943 - намеснік камандуючага войскамі Сталінградскага і Паўднёвага франтоў. З 30 ліпеня 1943 - камандуючы 2-й гвардзейскай арміяй Паўднёвага фронту.
З ліпеня 1944 году - камандуючы войскамі 2-га Беларускага фронту. На чале фронту ўдзельнічаў у Беларускай стратэгічнай наступальнай аперацыі. 28 ліпеня 1944 прысвоена званне генерал арміі.
- 1-й Беларускага фронту пад камандаваннем генерала К.К. Ракасоўскага нацэльваліся на Бабруйск, Мінск.
|
| Ракасоўскі Канстанцін Канстанцінавіч |
Савецкі і польскі военачальнік, двойчы Герой Савецкага Саюза. Кавалер Ордэна «Перамога». Адзіны ў гісторыі СССР маршал дзвюх краін: Маршал Савецкага Саюза і маршал Польшчы. Камандаваў Парадам Перамогі 24 чэрвеня 1945 гады на Краснай плошчы ў Маскве.
Распрацаваная Беларуская стратэгічная наступальная аперацыя атрымала ўмоўную назву «Баграціён» - у гонар выдатнага рускага палкаводца, героя Айчыннай вайны 1812 г. генерала ад інфантэрыі Пятра Іванавіча Баграціёна.
Аперацыя "Баграціён" працягвалася з 1944/06/23 па 1944/08/29 г.
Па характары баявых дзеянняў і зместу выканання задач Беларуская аперацыя падзяляецца на два этапы.
На 1-м этапе былі праведзены Віцебска-Аршанская, Магілёўская, Бабруйская і Полацкая франтавыя аперацыі і завершана акружэнне мінскай групоўкі ворага. Па працягласці гэты этап заняў перыяд з 23 чэрвеня па 4 ліпеня.
На 2-м этапе Беларускай аперацыі, які працягваўся з 5 ліпеня па 29 жніўня, франты, цесна узаемадзейнічаючы паміж сабой, паспяхова ажыццявілі 5 наступальных аперацый: Шауляйскі, Вільнюскую, Каўнаскую, Беластоцкую і Люблін-Брэсцкую.
Зэльвенскі раён вызвалялі войскі 2-га і 3-га Беларускіх франтоў. Раздзяляльная лінія паміж імі праходзіла прыкладна праз населеныя пункты Байкі - Галынка - на поўдзень ад Грабава - паміж Горна, Зэльвай і далей па дарозе Зэльва - Ваўкавыск. Паўднёвую частку раёна вызвалялі войскі 48-й арміі, паўночную - 3-яй арміі (камандуючы - генерал-палкоўнік А.В. Гарбатаў).
|
| Гарбатаў Аляксандр Васільевіч |
Савецкі военачальнік, генерал арміі, герой Савецкага Саюза.
З чэрвеня 1943 года і да канца вайны - камандуючы 3-ці арміяй. Генерал-палкоўнік (1944/06/29). Геройску і ўмела дзейнічаў у Арлоўскай, Бранскай, Чарнігаўска-Прыпяцкай, Беларускай, Ломжа-Ружанскай, Усходне-Прускай, Берлінскай аперацыях. За ўмелае кіраўніцтва 3-й войскам пры прарыве абароны праціўніка ва Усходняй Прусіі 10 красавіка 1945 года ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза.
Баявыя дзеянні наземных войскаў падтрымлівала 4-я паветраная армія (камандуючы - генерал-палкоўнік К.А. Вяршынін).
Савецкі военачальнік, галоўнакамандуючы ваенна-паветранымі сіламі СССР, галоўны маршал авіяцыі (1959), герой Савецкага Саюза. Званне Героя Савецкага Саюза прысвоена за воінскае майстэрства і умелае камандаванне войскамі ў Беларускай наступальнай аперацыі.
У вызваленні Зэльвеншчыне прымалі ўдзел партызаны брыгады "Перамога" (камандзір - П.І. Булак), у склад якой уваходзілі чатыры атрады (901 партызан).
9 ліпеня 1944 года войскі 3-яй арміі выйшлі на рубеж рэк Нёман і Моўчадзь і атрымалі загад камандуючага 2-м Беларускім фронтам генерал-палкоўніка Г.Ф. Захарава працягнуць пераслед праціўніка і да канца дня 10 ліпеня галоўнымі сіламі выйсці на лінію Навасёлкі - Зэльва і перадавымі часткамі захапіць плацдарм на заходнім беразе р. Зальвянка, на ўчастку Пескі - Зэльва. Прынятае рашэнне адпавядала тагачаснай абстаноўцы, але намечаныя тэмпы наступу для войскаў арміі апынуліся занадта высокімі.
Батальён маёра В.Ф. Салаўёва уварваўся ў Зэльву і стаў адціскаць суперніка з поўдня. Батальён маёра В.У. Семизорова цясніў ворага з поўначы. Яны ішлі адзін да аднаго насустрач, імкнучыся прарвацца ў цэнтр пасёлка. Фашысты жорстка супраціўляліся, сустракаючы атакавалых кулямётным і аўтаматным агнём.
У баявых парадках першага батальёна ішоў капітан М. Михайлик камсорг палка. Ён добра ведаў сваіх камсамольцаў і верыў у іх. Камсамольцы любілі свайго важака за адвагу і адвагу.
З ротай аўтаматчыкаў на штурм Зэльвы ішоў капітан В.А. Сивилов - агітатар палка. Калі бой прыняў асабліва упарты характар і ў раёне наступу батальёна Семизорова з'явілася шмат параненых, Сивилов апынуўся тут, разам з санітарамі ён выносіў з поля бою цяжка параненых байцоў.
Мужна змагаўся за Зэльву начальнік сувязі першага батальёна лейтэнант А. К. Бягун. Гэты выдатны камандзір ў баі знаходзіўся заўсёды там, дзе было цяжэй.
Кулямётчыкаў у бой за Зэльву вёў старэйшы лейтэнант П. У. Колобов, миномётчиков - капітан Г.І. Сусліна. Аб геройскіх дзеяннях гэтых падраздзяленняў перад палком 13 ліпеня гаварыў камандзір палка П. В. Качура.
5-ю стралковую роту ў бой за Зэльву вёў мужны яе камандзір старэйшы лейтэнант А.П. Аляксееў. Геройску змагаўся за Зэльву камандзір узвода супрацьтанкавых гармат лейтэнант А.С. Бандарэнка. На чале лілі ішлі сапёры палка, які ўзначальвае капітанам Г.І. Кавалеўскім. Як заўсёды, наперадзе роты ішоў кулямётчык П.І. Азерский. Ён быў паранены, аднак поля бою не пакінуў. Камандзір супрацьтанкавай гарматы старшы сяржант М.І. Міхайлаў таксама быў паранены, але працягваў весці бой. Паўторнае раненне аказалася смяротным. М.І. Міхайлаў пахаваны на брацкай магіле ў Зэльве.
Начны штурм Зэльвы атрымаўся. Да 9 гадзін раніцы пасёлак быў цалкам ачышчаны ад ворага. Рэшткі разбітага гарнізона паспешна адступілі на Ваўкавыск.
У другой палове дня 12 ліпеня са Ваўкавыска суперніку прыбыло падмацаванне: танкі і штурмавыя гарматы. Яму ўдалося сканцэнтраваць значныя сілы ў раёне вёсак Вішнёўка, Холстово, Янаўшчына. Супернік спрабаваў затрымаць наступ воінаў 142-га стралковага палка 5-й Арлоўскай дывізіі з дапамогай танкаў.
З чэрвеня 1943 года і да канца вайны - камандуючы 3-ці арміяй. Генерал-палкоўнік (1944/06/29). Геройску і ўмела дзейнічаў у Арлоўскай, Бранскай, Чарнігаўска-Прыпяцкай, Беларускай, Ломжа-Ружанскай, Усходне-Прускай, Берлінскай аперацыях. За ўмелае кіраўніцтва 3-й войскам пры прарыве абароны праціўніка ва Усходняй Прусіі 10 красавіка 1945 года ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза.
Баявыя дзеянні наземных войскаў падтрымлівала 4-я паветраная армія (камандуючы - генерал-палкоўнік К.А. Вяршынін).
Савецкі военачальнік, галоўнакамандуючы ваенна-паветранымі сіламі СССР, галоўны маршал авіяцыі (1959), герой Савецкага Саюза. Званне Героя Савецкага Саюза прысвоена за воінскае майстэрства і умелае камандаванне войскамі ў Беларускай наступальнай аперацыі.
У вызваленні Зэльвеншчыне прымалі ўдзел партызаны брыгады "Перамога" (камандзір - П.І. Булак), у склад якой уваходзілі чатыры атрады (901 партызан).
9 ліпеня 1944 года войскі 3-яй арміі выйшлі на рубеж рэк Нёман і Моўчадзь і атрымалі загад камандуючага 2-м Беларускім фронтам генерал-палкоўніка Г.Ф. Захарава працягнуць пераслед праціўніка і да канца дня 10 ліпеня галоўнымі сіламі выйсці на лінію Навасёлкі - Зэльва і перадавымі часткамі захапіць плацдарм на заходнім беразе р. Зальвянка, на ўчастку Пескі - Зэльва. Прынятае рашэнне адпавядала тагачаснай абстаноўцы, але намечаныя тэмпы наступу для войскаў арміі апынуліся занадта высокімі.
|
| Журнал баявых дзеянняў войск 3-й арміі за ліпень 1944 г. |
3-я армія, пераследуе ворага ў напрамку Ваўкавыска, у 13 гадзін 10 ліпеня сустрэла супраціў суперніка на прамежкавым абарончай мяжы на заходнім беразе р. Шчара. Гэта стала сур'ёзнай перашкодай, з якім войскі 3-яй арміі справіліся з баёў у другой палове дня 10 ліпеня і ў ноч на 11 ліпеня.
Супернік ўвёў у бой у поўным складзе 28-ю лёгкую пяхотную дывізію, якую перакінуў з глыбіні абароны. І ўсё часцей контратакаваў сіламі да роты пры падтрымцы некалькіх танкаў і штурмавых гармат, мінамётаў. Савецкія часткі знішчалі апорныя пункты праціўніка і адбівалі яго контратакі.
10 ліпеня перадавыя часткі 5-й, 129-й Арлоўскай і 169-й Рагачоўскай дывізій настойліва з баямі рухаліся наперад. Былі вызваленыя вёскі Кастровічы, Сянькоўшчына, Едначи. Затым адразу фармавалі р. Луконница і занялі вёскі Галынка, Сажалка, Луконница і Снежнае.
Супернік ўвёў у бой у поўным складзе 28-ю лёгкую пяхотную дывізію, якую перакінуў з глыбіні абароны. І ўсё часцей контратакаваў сіламі да роты пры падтрымцы некалькіх танкаў і штурмавых гармат, мінамётаў. Савецкія часткі знішчалі апорныя пункты праціўніка і адбівалі яго контратакі.
10 ліпеня перадавыя часткі 5-й, 129-й Арлоўскай і 169-й Рагачоўскай дывізій настойліва з баямі рухаліся наперад. Былі вызваленыя вёскі Кастровічы, Сянькоўшчына, Едначи. Затым адразу фармавалі р. Луконница і занялі вёскі Галынка, Сажалка, Луконница і Снежнае.
Рухаючыся наперад, падраздзялення 556-га стралковага палка 169-й Рагачоўскай стралковага дывізіі 11 ліпеня сустрэлі ўпарты супраціў фашыстаў у раёне в. Старое Сяло. Разгарэўся жорсткі бой. Гітлераўцы рабілі ўсё магчымае, каб стрымаць наступленне савецкіх воінаў, даць магчымасць галоўным сілам адысці на заходні бераг р. Зальвянка і арганізаваць абарону на падыходзе да Ваўкавыска.
У гэты час для прарыву галоўнай паласы абароны фашыстаў у паўночна-заходнім напрамку ў бой быў уведзены 438-й полк 129 арлоўскай стралковай дывізіі. Раніцай 11 ліпеня пры актыўнай падтрымцы артылерыстаў, супраціў гітлераўцаў было зламана. Былі вызваленыя такія апорныя пункты, як Вострава і мошкі.
11 ліпеня падраздзяленні 129-й Арлоўскай дывізіі авалодалі важным вузлом дарог - в. Дзярэчын.
У шашы, за вёскай, кідаўся ў вочы вялікі курган. Жыхары распавялі воінам, што ў ліпені 1942 г. фашысты акружылі, вывелі туды сотні ні ў чым невінаватых людзей і расстралялі іх. У спецыяльнай ўлётцы, выпушчанай палітаддзела дывізіі, гаварылася: «Таварыш баец! Шмат кіламетраў прайшоў ты пераможным крокам па гарачых слядах вайны. Шмат сёлаў і вёсак вызваліў ты ад гітлераўскіх тыранаў. Шмат забойцаў ты пакараў ўжо ... Не давай жа ворагу пазбегнуць расплаты. Няхай святая нянавісць удзесяцерыўся твой крок! »Байцы горача адгукнуліся на гэты заклік і, развіваючы поспех наступлення, выйшлі да р. Зальвянка.
Днём 11 ліпеня войска 3-й арміі вялі зацятыя баі з праціўнікам на падыходах да р. Зельвенка, на заходнім беразе якой праходзіў другі абарончы рубеж. па сваім характары ён быў такі ж, як і на р. Шчара. Але шырокая і забалочаная пойма р. Зальвянка замінала савецкім войскам падысці па ўсім фронце арміі. Злучэнні і часткі арміі пры падтрымцы авіяцыі павольна рухаліся наперад.
Баявыя дзеянні наземных войскаў падтрымлівала 4-я паветраная армія, у склад якой уваходзілі 229-я і 309-я знішчальныя, 230-я і 233-я штурмавыя, 325-я начная бамбавальная авія дывізіі - усяго 518 самалётаў.
У гэты час для прарыву галоўнай паласы абароны фашыстаў у паўночна-заходнім напрамку ў бой быў уведзены 438-й полк 129 арлоўскай стралковай дывізіі. Раніцай 11 ліпеня пры актыўнай падтрымцы артылерыстаў, супраціў гітлераўцаў было зламана. Былі вызваленыя такія апорныя пункты, як Вострава і мошкі.
11 ліпеня падраздзяленні 129-й Арлоўскай дывізіі авалодалі важным вузлом дарог - в. Дзярэчын.
У шашы, за вёскай, кідаўся ў вочы вялікі курган. Жыхары распавялі воінам, што ў ліпені 1942 г. фашысты акружылі, вывелі туды сотні ні ў чым невінаватых людзей і расстралялі іх. У спецыяльнай ўлётцы, выпушчанай палітаддзела дывізіі, гаварылася: «Таварыш баец! Шмат кіламетраў прайшоў ты пераможным крокам па гарачых слядах вайны. Шмат сёлаў і вёсак вызваліў ты ад гітлераўскіх тыранаў. Шмат забойцаў ты пакараў ўжо ... Не давай жа ворагу пазбегнуць расплаты. Няхай святая нянавісць удзесяцерыўся твой крок! »Байцы горача адгукнуліся на гэты заклік і, развіваючы поспех наступлення, выйшлі да р. Зальвянка.
Днём 11 ліпеня войска 3-й арміі вялі зацятыя баі з праціўнікам на падыходах да р. Зельвенка, на заходнім беразе якой праходзіў другі абарончы рубеж. па сваім характары ён быў такі ж, як і на р. Шчара. Але шырокая і забалочаная пойма р. Зальвянка замінала савецкім войскам падысці па ўсім фронце арміі. Злучэнні і часткі арміі пры падтрымцы авіяцыі павольна рухаліся наперад.
Баявыя дзеянні наземных войскаў падтрымлівала 4-я паветраная армія, у склад якой уваходзілі 229-я і 309-я знішчальныя, 230-я і 233-я штурмавыя, 325-я начная бамбавальная авія дывізіі - усяго 518 самалётаў.
|
| Журнал баявых дзеянняў 4-й паветраная арміі |
Тапаграфічнае размяшчэнне Зэльвы спрыяла немца. З усходняга боку працякала р. Зальвянка, акружаная забалочанай поймай, дзе было цяжка прайсці танкам і артылерыі. Па баках Зэльвы было шмат ўзнёслых месцаў, зручных для размяшчэння на іх батарэй артылерыі і наглядальных пунктаў. У самім пасёлку добрымі наглядальнымі пунктамі былі званіцы царквы і касцёла. Першая лінія акопаў праціўніка размяшчалася на ўсходніх схілах пасёлка. Такім чынам наступаць на Зэльву мелася па адкрытай і замініраванай пойме р. Зальвянка. Да таго ж мясцовасць днём і ноччу пры асвятленні ракетамі добра праглядалася.
Разведка ўстанавіла, што фашысты да дзеючых частках перакідаць новыя: 461-ю запасную дывізію з Германіі, 267-ю пяхотную дывізію з Львова і 611-й пяхотны полк. Яны былі здольныя арганізаваць тылавую абарону на р. Зальвянка.
556-й стралковы полк 169-й дывізіі пачаў падрыхтоўку да штурму г.п. Зэльва. Капітан Ш.А. Сухиташвили чале сапёраў быў накіраваны ў інжынерную выведку. У пойме р. Зальвянка яны размініравалі падыходы да ракі, зладзілі пераправы.
Выведка 434-га стралковага палка ўстанавіла, што ў адным месцы пойма ракі паглыбляецца ў бок Зэльвы і стварае забалочаны клін ( "пяточек"), вакол якога размешчаныя акопы праціўніка. Камандаванне дывізіі абрала гэты "пяточек" для канцэнтрацыі сіл і падрыхтоўкі штурму пазіцый ворага.
Камандаванне спяшалася са штурмам Зэльвы. Неабходна было апярэдзіць прыдатныя рэзервы праціўніка, не даць ім магчымасці разгарнуцца ў баявыя парадкі. У гэтых ўмовы начны штурм быў лепшым спосабам вядзення бою.
Загадам камандзіра дывізіі Ф.А. Вяроўкіна ў кожным палку былі вылучаныя перадавыя батальёны, падрыхтаваныя для вядзення начных баёў. гэтым жа загадам быў вызначаны парадак наступу. Дывізія наступала двума паліцамі на паўночную і паўднёвую часткі Зэльвы першым эшалонам, 680-ы стралковы полк знаходзіўся ў іншым эшалоне дывізіі, які быў гатовы да раптоўным дзеянням на найбольш цяжкім участку бою.
Для ўмацавання частак дывізіі далучылі 1888-ы самаходны артылерыйскі полк, які агнём падтрымліваў паліцы дывізіі.
Да вечара 11 ліпеня батальёны палка выйшлі на зыходную пазіцыю. сапёры зрабілі праходы праз мінныя палі і паказалі брады праз р. Зальвянка.
Першы батальён пад камандаваннем маёра В.Ф. Салаўёва надыходзіў у цэнтры, злева ад яго, уздоўж шашэйнай дарогі Слонім-Ваўкавыск - батальён капітана І.А. Баршчэўскага з 434-га палка 169-й дывізіі. Справа, уздоўж чыгункі ў напрамку чыгуначнай станцыі наступаў другі батальён 556-га палка пад камандаваннем маёра В.У. Семизорова.
У 2 гадзіны 30 хвілін 12 ліпеня ў неба ўзляцелі тры зялёныя ракеты. Пачаўся штурм Зэльвы.
Батальён маёра В.Ф. Салаўёва уварваўся ў Зэльву і стаў адціскаць суперніка з поўдня. Батальён маёра В.У. Семизорова цясніў ворага з поўначы. Яны ішлі адзін да аднаго насустрач, імкнучыся прарвацца ў цэнтр пасёлка. Фашысты жорстка супраціўляліся, сустракаючы атакавалых кулямётным і аўтаматным агнём.
У баявых парадках першага батальёна ішоў капітан М. Михайлик камсорг палка. Ён добра ведаў сваіх камсамольцаў і верыў у іх. Камсамольцы любілі свайго важака за адвагу і адвагу.
З ротай аўтаматчыкаў на штурм Зэльвы ішоў капітан В.А. Сивилов - агітатар палка. Калі бой прыняў асабліва упарты характар і ў раёне наступу батальёна Семизорова з'явілася шмат параненых, Сивилов апынуўся тут, разам з санітарамі ён выносіў з поля бою цяжка параненых байцоў.
Мужна змагаўся за Зэльву начальнік сувязі першага батальёна лейтэнант А. К. Бягун. Гэты выдатны камандзір ў баі знаходзіўся заўсёды там, дзе было цяжэй.
Кулямётчыкаў у бой за Зэльву вёў старэйшы лейтэнант П. У. Колобов, миномётчиков - капітан Г.І. Сусліна. Аб геройскіх дзеяннях гэтых падраздзяленняў перад палком 13 ліпеня гаварыў камандзір палка П. В. Качура.
|
| Загад аб узнагароджанні Сусліна Г.І. |
|
| Імянны спіс беззваротных страт асабістага складу за 1944/07/13
На адной з вуліц Зэльвы тры варожыя кулямёта, якія стралялі з розных бакоў, скоўвалі наступ савецкіх частак. Кулямётчык 556-га стралковага палка Васіль Чухрай выкаціў свайго «Максіма» на адкрытую пазіцыю і некалькімі трапнымі чэргамі знішчыў дзве агнявыя кропкі гітлераўцаў. Затым змяніў пазіцыю і знішчыў трэцюю, і «зняў» чатырох снайпераў, якія заселі на дрэвах. Тут жа, на поле бою, В. Чухрай камандаваннем часткі быў узнагароджаны медалём "За адвагу".
|
|
| Загад аб узнагароджанні медалём "За адвагу" В. Чухраева
Гераічна дзейнічалі сувязісты: малодшы лейтэнант Татьянушкин, тэлефаніст Лютов, старшы сяржант Перегудов і радыст Мітрохін. Яны забяспечылі пастаянную сувязь камандавання 556-га стралковага палка з падраздзяленнямі.
У ходзе баёў за Зэльву гітлераўцы двойчы кідаліся ў контратаку, але кожны раз з вялікімі стратамі адступалі назад. На дапамогу стрэлках прыйшлі артылерысты маёра Пяўцова.
У баях за Зэльву праявілі сябе сотні салдат і афіцэраў. Сярод іх Цвяткоў, Гаджыеў, Канстанцінаў, Мингажетдинов і інш.
Калі пачало брацца на, завязалася дуэль паміж снайперамі. У пасёлку ішлі жорсткія вулічныя баі. Кожны дом, кожны скрыжаванне браўся з боем. Бачачы палю бездапаможнасць, баючыся акружэння, фашысты пачалі адступаць.
Увесь час у ходзе бакі камандзір палка П.В. Качура быў сярод атакавалых, на месцы кіраваў боем.
|
|
| Качур Петр Васільевіч |
Баявая данясенне 556 стралковага палка
Але нямецкае камандаванне не губляла надзеі на вяртанне Зэльвы, якая гуляла важную ролю на подступах да Ваўкавыска. Супернік планаваў затрымацца пасёлку як мага даўжэй. І нямецкае камандаванне пайшло на рызыку: за спіной у савецкіх воінаў, недалёка ад в. Беражкі, выкінула паветраны дэсант. Але і гэта не дапамагло. Дэсант быў ліквідаваны.
У другой палове дня 12 ліпеня са Ваўкавыска суперніку прыбыло падмацаванне: танкі і штурмавыя гарматы. Яму ўдалося сканцэнтраваць значныя сілы ў раёне вёсак Вішнёўка, Холстово, Янаўшчына. Супернік спрабаваў затрымаць наступ воінаў 142-га стралковага палка 5-й Арлоўскай дывізіі з дапамогай танкаў.
Журнал баявых дзеянняў 142 стралковага палка 5 Арлоўскай дывізіі
Становішча склалася цяжкае, сувязь палкоў з падраздзяленнямі была парушаная. Сувязісты, якія былі накіраваны на рамонт лініі, не вярнуліся. І тады воіны палка тэрмінова паставілі супрацьтанкавыя міны і адкрылі па ворагу моцны агонь, а на зыходзе 13 ліпеня ўмелым абыходным манеўрам акружылі і знішчылі гарнізон суперніка ў Янаўшчыне, авалодаўшы вышынёй 229,7.
Рушылі ўслед лютыя контратакі праціўніка. Прыйшлося хутка акапацца і заняць абарону. Роты з цяжкасцю стрымлівалі націск ворага. Усяго гітлераўцы правялі 5 контратак. Воіны панеслі тут значныя страты, мабыць больш, чым у Зэльве. Геройскі загінуў у цяжкія баях А.П. Аляксееў, В.Я. Васіленка, М.В. Епихина і інш.
Выбіты з гэтых пазіцый праціўнік замацаваўся на рубяжы Зеленица - Пузікаў і імкнуўся ўсімі сродкамі не прапусціць савецкія часткі.
Пазіцыі 5-й Арлоўскай дывізіі былі вымушаныя замацавацца на дасягнутым рубяжы, і адбіваць контратакі танкаў і пяхоты праціўніка, які спрабаваў вярнуць ранейшае становішча.
За дзень быў адбіты 10 контратак. У 3 гадзіны раніцы 14 ліпеня фашысты былі выбітыя з гэтых пазіцый і пачалі адыходзіць у беспарадку на г. Ваўкавыск.
Адначасова з пераправай праз Зальвянка і штурмам Зэльвы пачалася пераправа праз раку на поўдзень і поўнач ад пасёлка. Так, з надыходам цемры воіны 438-га і 457-га палкоў пачалі фарсіраваць раку Зальвянка паўночней Зэльвы. З цяжкімі баямі ім удалося захапіць невялікіх плацдарм. Да абеду 12 ліпеня яны авалодалі в. Самаравічы, Конна, Падбалоцце.
Мужна змагаліся за вызваленне раёна і воіны 434-га стралковага палка (камандзір палкоўнік П.Т. Панамароў, начальнік штаба падпалкоўнік В.А. Буяло) 3-й арміі.
14 ліпеня пасля бесперапынных, цяжкіх баёў цалкам быў вызвалены Зэльвенскі раён.
Прыкладаў мужнасць і гераізму, якія праявілі воіны на палях Зэльвеншчыне, шмат. Толькі ў частках і падраздзяленнях 169-й стралковай дывізіі за мужнасць і гераізм, праяўленыя на зэльвенскай зямлі, было ўзнагароджана звыш 100 салдат і афіцэраў.
Прыкладаў мужнасць і гераізму, якія праявілі воіны на палях Зэльвеншчыне, шмат. Толькі ў частках і падраздзяленнях 169-й стралковай дывізіі за мужнасць і гераізм, праяўленыя на зэльвенскай зямлі, было ўзнагароджана звыш 100 салдат і афіцэраў.
|
By the summer of 1944, the front line in the Belarusian direction was bent so that a huge ledge arose that deeply wedged into the location of the Soviet troops. This ledge was an important strategic bridgehead of the Germans. Thanks to him, they covered the approaches to Poland and East Prussia, maintained a stable position in the Baltic States and Western Ukraine. The Wehrmacht command also took into account the fact that the Belarusian network of railways and highways allowed maneuvering by forces and means in order to maintain interaction between the army groups “North”, “Center” and “Northern Ukraine”.
In addition, a ledge hung from the north over the troops of the 1st Ukrainian Front and created a threat of flank attacks. In addition, German aviation had the opportunity to raid Soviet communications and industrial centers, based on airfields in Belarus.
Therefore, the German command sought at all costs to keep the Belarusian ledge. It prepared him for a stubborn defense, the main role in which was assigned to Army Group Center, headed by Field Marshal E. Bush.
In addition, a ledge hung from the north over the troops of the 1st Ukrainian Front and created a threat of flank attacks. In addition, German aviation had the opportunity to raid Soviet communications and industrial centers, based on airfields in Belarus.
Therefore, the German command sought at all costs to keep the Belarusian ledge. It prepared him for a stubborn defense, the main role in which was assigned to Army Group Center, headed by Field Marshal E. Bush.
|
| Ernst Bush
Ernst Bush (German: Ernst Wilhelm Bernhard Busch; July 6, 1885, Essen - July 17, 1945, Aldershot, Nottinghamshire) - German military commander, Wehrmacht general-field marshal. Knight's cross with oak leaves.
October 12, 1943 took command of the Army Group Center of the Eastern Front. In this post, he managed to repulse the Soviet offensive during the Orsha operation and with great difficulty in the Vitebsk operation. However, in the Belarusian operation, the army group entrusted to him suffered a crushing disaster. On June 22 and 23, 1944, Soviet troops rained down on her the first blows of Operation Bagration. The 720-kilometer German front collapsed, on June 29, Soviet troops reached the Berezina line, by the end of July 3 they took Minsk, encircling the main forces of the 4th German army. On June 28, Bush was removed from his post and replaced by Walter Model.
The main enemy forces were concentrated in the areas of Polotsk, Vitebsk, Orsha, Mogilev, Bobruisk and Kovel, where they covered the most convenient directions for the offensive.
The troops of four fronts were to take part in the Belarusian operation:
- 1st Baltic Front under the command of General I.Kh. Baghramyan began to advance from the area northwest of Vitebsk;
|
|
| Baghramyan Ivan Khristoforovich
At the beginning of World War II - the chief of the operational department of the headquarters of the South-Western Front, the chief of the operational group of the South-Western direction and the chief of staff of the South-Western front. From July 1942 he commanded the army, from November 1943 - troops of the 1st Baltic Front.
- 3rd Belorussian Front of General I.D. Chernyakhovsky - south of Vitebsk on Borisov;
|
|
| Chernyakhovsky Ivan Danilovich
During World War II, he commanded the 28th Panzer Division in defensive battles southwest of Siauliai, on the Western Dvina, near Soltsy and Novgorod. In the first months of the war he was awarded the military rank of colonel.
In June - July 1942 he commanded the 18th Panzer Corps on the Voronezh Front.
From July 1942 until April 1944, he was the commander of the 60th Army, which took part in the Battle of Kursk, forcing the Desna and Dnieper rivers, in Kiev, Zhytomyr-Berdichev, Rivne-Lutsk, Proskurovsk-Chernivtsi operations. For the operation to liberate the city of Voronezh submitted to the Order of the Red Banner.
By a decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the USSR of October 17, 1943, for high organizational abilities when crossing the Dnieper and for personal heroism, Lieutenant General Chernyakhovsky Ivan Danilovich was awarded the title Hero of the Soviet Union.
Since April 1944, Chernyakhovsky commanded the troops of the 3rd Belorussian Front. Of all the commanders of the Soviet fronts, he was the youngest in age.
- 2nd Belorussian Front of General G.F. Zakharova acted in the Mogilev direction;
|
|
| Zakharov Georgy Fedorovich
Soviet military leader, army general, commander of the Great Patriotic War.
In June 1941 - Chief of Staff of the 22nd Army. Since December 1941 - Deputy Commander of the Western Front.
From October 1942 to February 1943 - Deputy Commander of the troops of the Stalingrad and Southern Fronts. Since July 30, 1943 - commander of the 2nd Guards Army of the Southern Front.
Since July 1944 - Commander of the 2nd Belorussian Front. At the head of the front he participated in the Belarusian strategic offensive operation. July 28, 1944 awarded the rank of army general.
- 1st Belorussian Front under the command of General K.K. Rokossovsky aimed at Bobruisk, Minsk.
|
|
| Rokossovsky Konstantin Konstantinovich
Soviet and Polish military leader, twice Hero of the Soviet Union. Cavalier of the Order of Victory. The only marshal in the history of the USSR of two countries: Marshal of the Soviet Union and Marshal of Poland. He commanded the Victory Parade on June 24, 1945 on Red Square in Moscow.
The developed Belarusian strategic offensive operation received the code name “Bagration” - in honor of the outstanding Russian commander, hero of the Patriotic War of 1812, General from infantry Pyotr Ivanovich Bagration.
Operation Bagration lasted from 06/23/1944 to 08/29/1944
By the nature of the hostilities and the content of the tasks, the Belarusian operation is divided into two stages.
At the 1st stage, the Vitebsk-Orshansk, Mogilev, Bobruisk and Polotsk front operations were carried out and the encirclement of the Minsk enemy group was completed. In duration, this stage took the period from June 23 to July 4.
At the 2nd stage of the Belarusian operation, which lasted from July 5 to August 29, the fronts, closely interacting with each other, successfully carried out 5 offensive operations: Šiauliai, Vilnius, Kaunas, Białystok and Lublin-Brest.
Zelvensky district was liberated by the troops of the 2nd and 3rd Belorussian fronts. The dividing line between them passed approximately through the settlements of Bayka - Golynka - south of Grabovo - between Gorn, Zelva and further along the road Zelva - Volkovysk. The southern part of the region was liberated by the troops of the 48th Army, the northern - by the 3rd Army (commander - Colonel General A.V. Gorbatov).
|
|
| Gorbatov Alexander Vasilievich
Soviet military leader, army general, hero of the Soviet Union.
From June 1943 until the end of the war - commander of the 3rd Army. Colonel General (06/29/1944). Heroically and skillfully acted in the Oryol, Bryansk, Chernihiv-Pripyat, Belorussian, Lomza-Ruzhansk, East Prussian, and Berlin operations. For the able leadership of the 3rd Army in breaking through the enemy’s defense in East Prussia on April 10, 1945 he was awarded the title Hero of the Soviet Union.
The fighting of the ground forces was supported by the 4th Air Army (commander - Colonel General K.A. Vershinin).
Soviet military leader, commander in chief of the air forces of the USSR, chief marshal of aviation (1959), hero of the Soviet Union. The title of Hero of the Soviet Union was awarded for military skill and skillful command of troops in the Belarusian offensive operation.
The partisans of the Pobeda brigade (commander PI Bulak), which included four detachments (901 partisans), took part in the liberation of the Zelvenschina.
On July 9, 1944, troops of the 3rd Army reached the border of the Neman and Molchad rivers and received orders from the commander of the 2nd Belorussian Front, Colonel General G.F. Zakharova continue to pursue the enemy and by the end of the day on July 10 the main forces go to the line Novosyolki - Zelva and advanced units to seize the bridgehead on the west bank of the river. Zelvyanka, on the Peski-Zelva section. The decision was in line with the situation at that time, but the pace of the offensive for the army was too high.
|
|
The Journal of Combat Operations of the 3rd Army For July 1944 |
The 3rd Army, pursuing the enemy in the direction of Volkovysk, at 13 hours on July 10 met enemy resistance at an intermediate defensive line on the west bank of the river. Shchara. This was a serious obstacle, with which the troops of the 3rd Army coped with the fighting in the afternoon of July 10 and on the night of July 11.
The enemy introduced the 28th Light Infantry Division into full battle, which he threw from the depths of defense. And more and more counterattacked forces to the company with the support of several tanks and assault guns, mortars. Soviet units destroyed enemy strongholds and repelled his counterattacks.
On July 10, the advanced units of the 5th, 129th Oryol and 169th Rogachev divisions persistently moved forward with battles. The villages of Kostrovichi, Senkovschina, Yednachi were liberated. Then immediately formed p. Lukonnitsa and occupied the villages of Golynka, Pond, Lukonnitsa and Snezhnoye.
The enemy introduced the 28th Light Infantry Division into full battle, which he threw from the depths of defense. And more and more counterattacked forces to the company with the support of several tanks and assault guns, mortars. Soviet units destroyed enemy strongholds and repelled his counterattacks.
On July 10, the advanced units of the 5th, 129th Oryol and 169th Rogachev divisions persistently moved forward with battles. The villages of Kostrovichi, Senkovschina, Yednachi were liberated. Then immediately formed p. Lukonnitsa and occupied the villages of Golynka, Pond, Lukonnitsa and Snezhnoye.
Moving forward, on July 11, units of the 556th Infantry Regiment of the 169th Rogachev Infantry Division met stubborn resistance from the Nazis in the area of the village of Staroe Selo. A fierce battle broke out. The Nazis did everything possible to restrain the advance of the Soviet soldiers, to enable the main forces to retreat to the western bank of the river. Zelvyanka and organize defense on the way to Volkovysk.
At this time, to break through the main line of defense of the Nazis in the north-western direction, the 438th Regiment of the 129 Oryol Rifle Division was introduced into the battle. On the morning of July 11, with the active support of artillerymen, the resistance of the Nazis was broken. Strongholds such as Ostrovo and Moshki were freed.
On July 11, units of the 129th Oryol Division captured an important road junction - the village of Derechin.
Near the highway, behind the village, a large barrow was evident. Residents told the soldiers that in July 1942 the Nazis surrounded, brought hundreds of innocent people there and shot them. A special leaflet issued to the political departments of the division said: "Comrade fighter! Many kilometers have you gone victorious steps on the heels of war. Many villages and villages you freed from Nazi tyrants. You have already punished many killers ... Don't let the enemy avoid retribution. Let sacred hatred take your step up to ten times! ”The soldiers eagerly responded to this call and, developing the success of the offensive, went to r. Zelvyanka.
In the afternoon of July 11, troops of the 3rd Army fought stubborn battles with the enemy on the approaches to the river. Zelvenka, on the western coast of which the second defensive line passed. in nature, he was the same as on the river. Shchara. But a wide and swampy floodplain p. Zelvyanka prevented Soviet troops from approaching the entire front of the army. Units and units of the army with the support of aviation slowly moved forward.
The fighting of the ground forces was supported by the 4th Air Army, which included the 229th and 309th Fighter, 230th and 233rd Assault, 325th Night Bomber Aviation Divisions - a total of 518 aircraft.
At this time, to break through the main line of defense of the Nazis in the north-western direction, the 438th Regiment of the 129 Oryol Rifle Division was introduced into the battle. On the morning of July 11, with the active support of artillerymen, the resistance of the Nazis was broken. Strongholds such as Ostrovo and Moshki were freed.
On July 11, units of the 129th Oryol Division captured an important road junction - the village of Derechin.
Near the highway, behind the village, a large barrow was evident. Residents told the soldiers that in July 1942 the Nazis surrounded, brought hundreds of innocent people there and shot them. A special leaflet issued to the political departments of the division said: "Comrade fighter! Many kilometers have you gone victorious steps on the heels of war. Many villages and villages you freed from Nazi tyrants. You have already punished many killers ... Don't let the enemy avoid retribution. Let sacred hatred take your step up to ten times! ”The soldiers eagerly responded to this call and, developing the success of the offensive, went to r. Zelvyanka.
In the afternoon of July 11, troops of the 3rd Army fought stubborn battles with the enemy on the approaches to the river. Zelvenka, on the western coast of which the second defensive line passed. in nature, he was the same as on the river. Shchara. But a wide and swampy floodplain p. Zelvyanka prevented Soviet troops from approaching the entire front of the army. Units and units of the army with the support of aviation slowly moved forward.
The fighting of the ground forces was supported by the 4th Air Army, which included the 229th and 309th Fighter, 230th and 233rd Assault, 325th Night Bomber Aviation Divisions - a total of 518 aircraft.
|
4th Air Force Combat Journal |
The topographical location of Zelva was promoted by the German. On the east side flowed the river. Zelvyanka, surrounded by a swampy floodplain, where it was hard to go through tanks and artillery. On the sides of Zelva there were many elevated places convenient for placing artillery batteries and observation posts on them. In the village itself, church bells and churches were good observation points. The first line of enemy trenches was located on the eastern slopes of the village. Thus, they had to advance on Zelva along an open and mined floodplain of the river. Zelvyanka. In addition, the area day and night when illuminated by rockets was clearly visible.
Intelligence has established that the fascists are moving new units to the active units: the 461st reserve division from Germany, the 267th infantry division from Lviv and the 611th infantry regiment. They were able to organize a rear defense on the river. Zelvyanka.
The 556th Infantry Regiment of the 169th Division began preparations for the assault on the town. Zelva. Captain Sh.A. Sukhitashvili, led by sappers, was sent to engineering intelligence. In the floodplain Zelvyanka they cleared approaches to the river, arranged crossings.
The reconnaissance of the 434th Infantry Regiment found that in one place the floodplain of the river deepens towards Zelva and creates a swampy wedge ("five") around which enemy trenches are located. The command of the division chose this "heel" to concentrate forces and prepare for the assault on enemy positions.
The command was in a hurry to storm Zelva. It was necessary to get ahead of the enemy’s suitable reserves and prevent them from turning into battle formations. In these conditions, a night assault was the best way to conduct a battle.
By order of the division commander F.A. Verevkina in each regiment were allocated advanced battalions prepared for night battles. the same order determined the order of the offensive. The division was advancing with two regiments to the northern and southern parts of Zelva in the first echelon, the 680th rifle regiment was in a different echelon of the division, which was ready for sudden operations on the most difficult part of the battle.
To strengthen the divisions, the 1888th self-propelled artillery regiment was attached, which supported the regiments of the division with fire.
By the evening of July 11, the battalions of the regiment reached their starting position. sappers made passages through minefields and pointed fords across the river. Zelvyanka.
The first battalion under the command of Major V.F. Soloviev was advancing in the center, to his left, along the highway Slonim-Volkovysk - the battalion of captain I.A. Borschevsky from the 434th regiment of the 169th division. On the right, along the railway in the direction of the railway station, the second battalion of the 556th regiment under the command of Major V.V. Semizorova.
At 2 hours 30 minutes on July 12, three green rockets soared into the sky. The assault on Zelva began.
Battalion of Major V.F. Solovyov broke into Zelva and began to crowd out the enemy from the south. Battalion of Major V.V. Semizorov pressed the enemy from the north. They walked towards each other, trying to break into the center of the village. The Nazis fiercely resisted, meeting the attackers with machine-gun and machine-gun fire.
In the battle formations of the first battalion was captain M. Mikhailik Komsomol regiment. He knew his Komsomol members well and believed in them. Komsomol members loved their leader for courage and bravery.
With a company of machine gunners, Captain V.A. Sivilov - agitator of the regiment. When the battle took on a particularly stubborn character and many wounded appeared in the area of the advance of the Semizorov battalion, Sivilov was here, along with the orderlies, he carried out seriously wounded soldiers from the battlefield.
The chief of communications of the first battalion, Lieutenant A.K. Begun, fought bravely for Zelva. This wonderful commander in battle was always where it was more difficult.
Machine gunners in the battle for Zelva led senior lieutenant P.V. Kolobov, mortars - captain G.I. Suslin. On July 13, regiment commander P.V. Kachur spoke about the heroic actions of these units in front of the regiment.
|
| Order on awarding Suslin G.I.
The 5th rifle company in the battle for Zelva was led by her courageous commander Senior Lieutenant A.P. Alekseev. Heroic fought for Zelva commander of a platoon of anti-tank guns, Lieutenant A.S. Bondarenko. At the head of the assault were the sappers of the regiment, led by Captain G.I. Kovalevsky. As always, in front of the company was the machine gunner P.I. Azeri. He was wounded, but did not leave the battlefield. Anti-tank gun commander Senior Sergeant M.I. Mikhailov was also wounded, but continued to fight. Repeated injury was fatal. M.I. Mikhailov is buried at the mass grave in Zelva.
|
|
| The personal list of irreparable loss of personnel for 07/13/1944
On one of the streets of Zelva, three enemy machine guns that fired from different sides, fettered the advance of the Soviet units. The machine gunner of the 556th Infantry Regiment, Vasily Chukhraev, rolled out his Maxim to an open position and in several well-aimed bursts destroyed two firing points of the Nazis. Then he changed his position and destroyed the third, and “took off” the four snipers that were planted in the trees. Here, on the battlefield, V. Chukhraev was awarded the medal “For Courage” by the command of the unit.
|
|
| Order on awarding the medal "For Courage" V. Chukhraev
The signalmen acted heroically: junior lieutenant Tatyanushkin, telephone operator Lyutov, senior sergeant Peregudov and radio operator Mitrokhin. They provided constant communication of the command of the 556th Infantry Regiment with units.
In the course of the battles for Zelva, the Nazis threw themselves into a counterattack twice, but each time with great losses retreated. The gunners of Major Pevtsov came to the aid of the shooters.
Hundreds of soldiers and officers proved themselves in the battles for Zelva. Among them are Tsvetkov, Gadzhiev, Konstantinov, Mingazhetdinov and others.
When dawn began, a duel ensued between snipers. In the village there were fierce street fights. Every house, every intersection was taken with battle. Seeing the pile of helplessness, fearing the environment, the Nazis began to retreat.
All the time during the side the regiment commander P.V. Kachur was among the attackers, on the spot led the battle.
|
|
| Kachur Petr Vasilievich
Zelva’s night assault was a success. Until 9 a.m., the village was completely cleared of the enemy. The remnants of the broken garrison hastily retreated to Volkovysk.
|
Fighting Regiment 556
But the German command did not lose hope for the return of Zelva, which played an important role on the approaches to Volkovysk. The enemy planned to stay the village as long as possible. And the German command took a risk: behind the advancing Soviet soldiers, not far from the village of Berezhka, they threw airborne assault. But this did not help either. The landing was liquidated.
In the afternoon of July 12, reinforcements arrived from Volkovysk: tanks and assault guns. He managed to concentrate significant forces in the area of the villages of Vishnevka, Kholstovo, Yanovschina. The enemy tried to delay the advance of the soldiers of the 142nd Rifle Regiment of the 5th Oryol Division with the help of tanks.
Military Log 142 of the Rifle Regiment 5 of the Oryol Division
The situation was difficult, communication between regiments and units was broken. The signalmen who were sent to repair the line did not return. And then the soldiers of the regiment urgently put anti-tank mines and opened strong fire at the enemy, and at the end of July 13 they surrounded and destroyed the enemy garrison in Yanovshchina with a skillful roundabout maneuver, having captured a height of 229.7.
Fierce counterattacks of the enemy followed. I had to quickly dig in and take up the defense. The companies with difficulty restrained the onslaught of the enemy. In total, the Nazis carried out 5 counterattacks. Warriors suffered significant losses here, perhaps more than in Zelva. Heroic died in heavy bats A.P. Alekseev, V.E. Vasilenko, N.V. Epikhina et al.
The enemy was knocked out of these positions and gained a foothold at the Zelenitsa-Puziki line and tried not to miss the Soviet units by all means.
The regiments of the 5th Oryol Division were forced to gain a foothold on the achieved line, and repel the counterattacks of the tanks and infantry of the enemy, who tried to regain their former position.
10 counterattacks were repelled per day. At 3 a.m. on July 14, the Nazis were driven out of these positions and began to withdraw in disarray to the city of Volkovysk.
Simultaneously with the crossing through Zelvyanka and the assault of Zelva, a crossing across the river began to the south and north of the village. So, with the onset of darkness, the soldiers of the 438th and 457th regiments began to force the Zelvyanka River north of Zelva. With heavy fighting, they managed to capture a small bridgehead. By dinner on July 12, they took possession of the village of Samarovichi, Konno, and Podbolotye.
The soldiers of the 434th Infantry Regiment (commander Colonel P.T. Ponomarev, chief of staff Lt. Col. V. A. Buyalo) of the 3rd Army fought bravely for the liberation of the area.
On July 14, after continuous, heavy fighting, the Zelvensky district was completely liberated.
There are many examples of courage and heroism shown by warriors in the fields of Zelvanshchina. In parts and divisions of the 169th Infantry Division alone, over 100 soldiers and officers were awarded for the courage and heroism shown on the Zelven land.
There are many examples of courage and heroism shown by warriors in the fields of Zelvanshchina. In parts and divisions of the 169th Infantry Division alone, over 100 soldiers and officers were awarded for the courage and heroism shown on the Zelven land.
|
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Оставьте свой комментарий