В 2008 году, по случаю празднования 750-летия г.п. Зельва, районным исполнительным комитетом было принято решение о присвоении звания «Почетный гражданин Зельвенского района». Высокая честь быть удостоенным такого высокого звания оказана ветерану Великой Отечественной войны Александру Сафроновичу Сильвашко.
Родился Александр Сильвашко 5 октября 1922 года в Украинской ССР, (Киевская обл., Мокро-Калигорский р-н, с. Калуновка).
Еще до войны в родной Черкасской области после семилетки он три года работал пионервожатым, заочно окончил два курса Корсунь-Шевченковского педагогического училища и был назначен заведующим школьным отделом сельского райкома комсомола. Не потрудился и года, как началась война.
Отступавшую на восток их колонну разбомбили немцы. По их тылам пришлось пробираться назад, на родную Украину. Там, на месте, из комсомольских активистов создали подпольную патриотическую группу, которая стала партизанским отрядом имени Ворошилова соединения Соколова. В голой степи не очень-то навоюешь, но и оружие было, и боевые операции проводили. В деревне Толстая бывшего Ольшанского района Киевской области разгромили немецкую комендатуру, в районном центре Тишковка Кировоградской области застрелили коменданта. Оккупанты охотились за надоевшим им партизаном, но так и не напали на его след. В отместку схватили и расстреляли его беззащитную мать Сидорину Петровну.
В начале 1943 года решили пробираться к линии фронта. Небольшой отряд в составе 7 человек в Верхнем Мамоне соединился с передовыми частями Советской армии. Александр Сафронович вместе с его батальонами в строю бойцов-пехотинцев ушел на запад. Долгая дорога предстояла им до Одера и Праги. Очень немногим удалось одолеть ее всю до конца. Атаки, контратаки, бои в окружении, изнурительные марши, переправы, плацдармы, штурм городов и крепостей — каких только испытаний не выпало на долю пехотинцев на фронте. До самых седин запомнил он в подробностях кровавые бои за Устиновку под Кировоградом, так и не взятая за пять штурмовых дней крепость в Бендерах, после которых в строю батальона осталось всего 7 пехотинцев, а из всей дивизии, не считая раненых, человек 150 уцелело.
Первую свою боевую награду - «Медаль за отвагу» - получил за переправу через реку Днестр в районе посёлка Паркановка. Под огнём противника вынес из боя раненого командира.
А разве на Висле, на знаменитом Сандомирском плацдарме, легче было? Около деревни Жабец повёл батальон в атаку. Был контужен, пуля перебила зуб. Пример старшего лейтенанта воодушевил солдат, деревня была взята. В санбате полежал неделю — и снова в свой взвод, в котором прослужил от рядового до командира, стал офицером.
За проявленный героизм и мужество был награждён орденом Красной Звезды. Александру Сильвашко, можно считать, крупно повезло: из таких немыслимых передряг вышел всего с двумя легкими ранениями да контузией.
Александр Сафронович Сильвашко в составе 58 гвардейской стрелковой дивизии дошел до Эльбы близ немецкого городка Торгау, где состоялась встреча солдат 1-го Украинского фронта армии СССР с войсками 1-й армии США. В результате встречи войск союзников остатки вооружённых сил Германии были расколоты на две части — северную и южную.
Александр Сафронович вспоминал, что утро 25 апреля 1945 года было теплым, солнечным, и тихим. Необычно тихим для привыкшего к постоянным взрывам и грохоту уха. Так же необычным был приказ «ни с места». После постоянных приказов «вперёд!» было не по себе, особенно командиру автоматчиков, которые помимо прочего должны были разведывать, что происходит впереди. После завтрака бойцы заметили группу горожан, которые приглашали к себе. Решили проверить, что к чему. Не успели приблизиться к толпе, как были обстреляны. От ответного огня толпа разбежалась - как оказалось, среди мирных жителей были переодетые гитлеровцы. После бойцы вернулись к своим обычным занятиям – кто-то чистил оружие, кто-то приводил себя в порядок. Около часа дня они увидели над высотным зданием странное полотнище. Это был звездно-полосатый флаг США, которого никому из бойцов не доводилось видеть ранее. Подумав, что это очередная провокация немцев, бойцы пустили по зданию два 45мм снаряда. Полотно исчезло. Через минут 10-15 на другой стороне Эльбы появилась группа солдат в неизвестной форме, которые махали руками. Осознание того, что это союзники, пришло только тогда, когда в толпе появился человек в полосатой робе узника концлагеря, который оказался москвичом, и из концлагеря его и других освободили американские войска. Было решено, что встретятся только два бойца - один с нашей стороны, и один - с другой. Александр Сафронович пополз по полуразрушенному мосту. Встретились ровно посередине реки. Его визави оказался младшим лейтенантом разведывательной службы 1-й американской армии Уильямом Робертсоном. Договорились, что каждый вернется в свою часть и доложит командирам о встрече. Робертсон попросил проехать с ним в его часть, опасался, что ему не поверят. Просьба была передана командиру батальона. Заместитель командира нашего батальона Неда и заместитель командира полка Ларионов дали команду ехать на ту сторону реки. Вечером они отправились на джипе Робертсона в штаб американской дивизии. Там ждала восторженная встреча союзников, журналистов, а еще неописуемые возгласы радости, бесконечные рукопожатия. Александр Сильвашко и Уильям Робертсон, уже как старые знакомые, крепко обнялись. В этот момент и щелкнул затвор фотоаппарата…
После войны судьба завела Александра Сафроновича на Зельвенщину. Он был учителем истории в Забогонненской начальной школе. Здания не было – учились в более-менее просторных хатах. Бывший фронтовик осмотрел округу, поговорил с мужчинами – и двинули на 19 подводах в лес. Работали весело, озорно – подбирали дерево к дереву, чтоб будущее здание школы служило подрастающим поколениям десятилетиями. Кто-то донес на заведующего. И кончилось бы это дело для Александра Сафроновича судом, не вмешайся первый секретарь Зельвенского района Д.В. Шайтаров. «Он для кого старается: для себя или для общего дела?» - осадил стражей порядка первый секретарь. Так Сильвашко вместо наказания получил повышение по карьерной лестнице: стал директором Пасутичской семилетней школы.
В экспозиции музея находится книга выдачи свидетельств и книга приказов Пасутичской школы, за подписью А.С. Сильвашко.
После возглавлял Бибикскую школу, затем - Красновскую школу Лидского района. Тут он учил мальчиков и девочек автомобильному делу на трофейных машинах, выделенных школе приказом Генштаба! Так же на Лидщине к боевым наградам Александра Сафроновича добавились мирные – тут он стал отличником народного просвещения. После Лидщины был направлен возглавлял школу в Клецком районе Минской области, где и остепенился.
Свою дружбу с Билли (так он называл своего американского коллегу) Александр Сафронович не забыл. Контакты двоих фронтовых друзей не прерывались. Они поддерживали дружбу: переписывались, встречались. На празднование 30-летия Победы советский Комитет ветеранов войны пригласил в Москву Робертсона и Сильвашко. Эффект от встречи на официальной церемонии был оглушительный: ветераны глянули друг другу в глаза и, как тридцать лет назад, крепко обнялись.
Десять лет спустя по приглашению немецкого правительства они встретились уже в Торгау. Как и весной сорок пятого, Сильвашко шел по отстроенному мосту с восточного, Робертсон – с западного берега Эльбы. Встретились на середине реки. Каждый год 25 апреля Сильвашко ездил туда на торжества, посвященные встрече союзников. Стал почетным гражданином немецкого города Торгау.
Контакты Уильяма Робертсона и Сильвашко не прерывались ни на один год. Они поддерживали теплые человеческие отношения: переписывались, встречались. Встречи проходили поочередно: то в Москве, то в Торгау, то в Соединенных Штатах.
Наиболее памятная поездка за океан у Александра Сильвашко состоялась в 1986 году. Она проходила по линии ветеранских организаций и продолжалась несколько дней. Встречался там Александр Сафронович не только с фронтовым другом, но и с сотнями простых американцев. Говорил о мире, дружбе, взаимопонимании. Завоевал сердца многих из них. Во время этого визита белорусу Сильвашко было присвоено звание «Почетный гражданин» городов Канзас и Даллас. В том же году ему была подарена книга «Три встречи», которую Александр Сафронович передал в музей с собственной подписью.
А.С. Сильвашко удостоен звания почетный гражданин четырежды - он почетный гражданин немецкого города Торгау, Зельвы, американских городов Даллас и Канзас-сити.
В нашем музее действует выставка, посвящённая А.С. Сильвашко.
На выставке представлены следующие экспонаты:
Почётный знак Александра Сафроновича
Мост через реку Эльба и монумент, посвященный встрече на Эльбе
(второй ряд снизу третий слева).
Письма А.С. Сильвашко
У 2008 годзе, з нагоды святкавання 750-годдзя г.п. Зэльва, раённым выканаўчым камітэтам было прынята рашэнне аб прысваенні звання «Ганаровы грамадзянін Зэльвенскага раёна». Высокі гонар быць удастоеным такога высокага звання аказана ветэрану Вялікай Айчыннай вайны Аляксандру Сафронавічу Сільвашка.
Нарадзіўся Аляксандр Сильвашко 5 кастрычніка 1922 года ў Украінскай ССР, (Кіеўская вобл., Мокры-Калигорский р-н, с. Калуновка).
Яшчэ да вайны ў роднай Чаркаскай вобласці пасля сямігодкі ён тры гады працавала піянерважатай, завочна скончыў два курсы Корсунь-Шаўчэнкаўскі педагагічнага вучылішча і быў прызначаны загадчыкам школьным аддзела сельскай райкама камсамола. Не папрацаваў і года, як пачалася вайна.
Адступае на ўсход іх калону разбамбілі немцы. Па іх тылах прыйшлося прабірацца назад, на родную Украіну. Там, на месцы, з камсамольскіх актывістаў стварылі падпольную патрыятычную групу, якая стала партызанскім атрадам імя Варашылава злучэння Сакалова. У голай стэпе не вельмі-то навоюешь, але і зброі было, і баявыя аперацыі праводзілі. У вёсцы Тоўстая былога Альшанскага раёна Кіеўскай вобласці разграмілі нямецкую камендатуру, у раённым цэнтры Цішкоўка Кіраваградскай вобласці застрэлілі каменданта. Акупанты палявалі за дакучлівым ім партызанам, але так і не напалі на яго след. У адплату схапілі і расстралялі яго безабаронную маці Сідорыну Пятроўну.
У пачатку 1943 года вырашылі прабірацца да лініі фронту. Невялікі атрад у складзе 7 чалавек у Верхнім Мамоне злучыўся з перадавымі часткамі Савецкай арміі. Аляксандр Сафронавіч разам з яго батальёнамі в строю байцоў-пяхотнікаў сышоў на захад. Доўгая дарога мела быць ім да Одэра і Прагі. Вельмі нешматлікім атрымалася адолець яе ўсю да канца. Атакі, контратакі, баі ў асяроддзі, знясільваючыя маршы, пераправы, плацдармы, штурм гарадоў і крэпасцяў - якіх толькі выпрабаванняў не выпала на долю пяхотнікаў на фронце. Да самых сівізны запомніў ён у падрабязнасцях крывавыя баі за Устиновку пад Магілёў, так і не ўзятая за пяць штурмавых дзён крэпасць у Бэндэра, пасля якіх у страі батальёна засталося ўсяго 7 пяхотнікаў, а з усёй дывізіі, не лічачы параненых, чалавек 150 ацалела.
Першую сваю баявую ўзнагароду - «Медаль за адвагу» - атрымаў за пераправу праз раку Днестр ў раёне пасёлка Паркановка. Пад агнём праціўніка вынес з бою параненага камандзіра.
А хіба на Вісле, на знакамітым Сандамірскай плацдарме, лягчэй было? Каля вёскі Жабец павёў батальён у атаку. Быў кантужаны, куля перабіла зуб. Прыклад старэйшага лейтэнанта натхніў салдат, вёска была ўзятая. У санбаце паляжаў тыдзень - і зноў у свой узвод, у якім праслужыў ад радавога да камандзіра, стаў афіцэрам.
За праяўлены гераізм і мужнасць быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі. Аляксандру Сильвашко, можна лічыць, вельмі пашанцавала: з такіх неймаверных сітуацый выйшаў ўсяго з двума лёгкімі раненнямі ды кантузіяй.
Аляксандр Сафронавіч Сільвашка ў складзе 58 гвардзейскай стралковай дывізіі дайшоў да Эльбы блізу нямецкага гарадка Торгау, дзе адбылася сустрэча салдат 1-га Украінскага фронту арміі СССР з войскамі 1-й арміі ЗША. У выніку сустрэчы войск саюзнікаў рэшткі ўзброеных сіл Германіі былі расколатыя на дзве часткі - паўночную і паўднёвую.
Аляксандр Сафронавіч успамінаў, што раніца 25 красавіка 1945 года была цёплай, сонечнай, і ціхай. Незвычайна ціхай для звыклага да пастаянных выбухаў і грукату вуха. Гэтак жа незвычайным быў загад «ні з месца». Пасля пастаянных загадаў «наперад!» было не па сабе, асабліва камандзіру аўтаматчыкаў, якія апроч іншага павінны былі выведваць, што адбываецца наперадзе. Пасля сняданку байцы заўважылі групу гараджан, якія запрашалі да сябе. Вырашылі праверыць, што да чаго. Не паспелі наблізіцца да натоўпу, як былі абстраляныя. Ад зваротнага агню натоўп разбеглася - як апынулася, сярод мірных жыхароў былі пераапранутыя гітлераўцы. Пасля байцы вярнуліся да сваіх звычайных заняткаў - хтосьці чысціў зброю, хтосьці прыводзіў сябе ў парадак. Каля гадзіны дня яны ўбачылі над вышэнным будынкам дзіўнае палотнішча. Гэта быў зорна-паласаты сцяг ЗША, якога нікому з байцоў не даводзілася бачыць раней. Падумаўшы, што гэта чарговая правакацыя немцаў, байцы пусцілі па будынку два 45мм снарада. Палатно знікла. Праз хвілін 10-15 на другім баку Эльбы з'явілася група салдат у невядомай форме, якія махалі рукамі. Ўсведамленне таго, што гэта саюзнікі, прыйшло толькі тады, калі ў натоўпе з'явіўся чалавек у паласатай робе вязня канцлагера, які апынуўся масквічом, і з канцлагера яго і іншых вызвалілі амерыканскія войскі. Было вырашана, што сустрэнуцца толькі два байцы - адзін з нашага боку, і адзін - з другога. Аляксандр Сафронавіч папоўз па паўразбітам мосце. Сустрэліся роўна пасярэдзіне ракі. Яго візаві апынуўся малодшым лейтэнантам разведвальнай службы 1-й амерыканскай арміі Уільямам Робертсанам. Дамовіліся, што кожны вернецца ў сваю частку і даложыць камандзірам аб сустрэчы. Робертсан папрасіў праехаць з ім у яго частку, баяўся, што яму не павераць. Просьба была перададзена камандзіру батальёна. Намеснік камандзіра нашага батальёна Неда і намеснік камандзіра палка Ларыёнаў далі каманду ехаць на той бок ракі. Пад вечар усё ж адправіліся на джыпе Робертсона ў штаб амерыканскай дывізіі. Там чакала захопленая сустрэча саюзнікаў, журналістаў, а яшчэ неверагодныя воклічы радасці, бясконцыя поціскі рукі. Аляксандр Сільвашка і Уільям Робертсон, ужо як старыя знаёмыя, моцна абняліся. У гэты момант і пстрыкнуў затвор фотаапарата ...
Пасля вайны лёс завёў Аляксандра Сафронавіча на Зэльвеншчыну. Ён быў настаўнікам гісторыі ў Забогонненской пачатковай школе. Будынка не было - вучыліся ў больш-менш прасторных хатах. Былы франтавік агледзеў акругу, пагаварыў з мужчынамі - і рушылі на 19 фурманках ў лес. Працавалі весела, гарэзліва - падбіралі дрэва да дрэва, каб будучы будынак школы служыў падрастаючым пакаленням дзесяцігоддзямі. Хтосьці данёс на загадчыка. І скончылася б гэтая справа для Аляксандра Сафронавіча судом, не ўмяшаўся б першы сакратар Зэльвенскага раёна Д.У. Шайтар. «Ён для каго імкнецца: для сябе або для агульнага справы?» - асадзіў вартавых парадку першы сакратар. Так Сільвашка замест пакарання атрымаў павышэнне па кар'ернай лесвіцы: стаў дырэктарам Пасутіцкай сямігадовай школы.
У экспазіцыі музея знаходзіцца кніга выдачы пасведчанняў і кніга загадаў Пасутіцкай школы, за подпісам А.С. Сільвашка.
Книга приказов Пасутіцкай средней школы
Кніга выдачы пасведчанняў Пасутіцкай сярэдняй школы
Пасля ўзначальваў Бібіцкую школу, затым - Красноўскую школу Лідскага раёна. Тут ён вучыў хлопчыкаў і дзяўчынак аўтамабільнай справе на трафейных машынах, выдзеленых школе загадам Генштаба! Гэтак жа на Лідшчыне да баявых узнагародаў Аляксандра Сафронавічу дадаліся мірныя - тут ён стаў выдатнікам народнай асветы. Пасля Лідшчыны быў накіраваны узначальваў школу ў Клецкім раёне Мінскай вобласці, дзе і асеў.
Сваё сяброўства з Білі (так ён называў свайго амерыканскага калегу) Аляксандр Сафронавіч не забыўся. Кантакты дваіх франтавых сяброў не перарываліся. Яны падтрымлівалі сяброўства: перапісваліся, сустракаліся. На святкаванне 30-годдзя Перамогі савецкі Камітэт ветэранаў вайны запрасіў у Маскву Робертсона і Сільвашка. Эфект ад сустрэчы на афіцыйнай цырымоніі быў аглушальны: ветэраны зірнулі адзін аднаму ў вочы і, як трыццаць гадоў таму, моцна абняліся.
Праз дзесяць гадоў па запрашэнні нямецкага ўрада яны сустрэліся ўжо ў Торгау. Як і ўвесну сорак пятага, Сильвашко ішоў па адбудаваны мосце з усходняга, Робертсан - з заходняга берага Эльбы. Сустрэліся на сярэдзіне ракі. Кожны год 25 красавіка Сильвашко ездзіў туды на ўрачыстасці, прысвечаныя сустрэчы саюзнікаў. Стаў ганаровым грамадзянінам нямецкага горада Торгау.
Кантакты Уільяма Робертсона і Сільвашка не перарываліся ні на адзін год. Яны падтрымлівалі цёплыя чалавечыя адносіны: перапісваліся, сустракаліся. Сустрэчы праходзілі па чарзе: то ў Маскве, то ў Торгау, то ў Злучаных Штатах.
Найбольш памятная паездка за акіян у Аляксандра Сільвашка адбылася ў 1986 годзе. Яна праходзіла па лініі ветэранскіх арганізацый і працягвалася некалькі дзён. Сустракаўся там Аляксандр Сафронавіч не толькі з франтавым сябрам, але і з сотнямі простых амерыканцаў. Казаў пра свет, сяброўства, узаемаразуменне. Заваяваў сэрцы многіх з іх. Падчас гэтага візіту беларусу Сільвашка было прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін» гарадоў Канзас і Далас. У тым жа годзе яму была падораная кніга «Тры сустрэчы», якую Аляксандр Сафронавіч перадаў у музей з уласным подпісам.
Кніга "Тры сустрэчы" з асабістым аўтографам.
А.С. Сільвашка ўдастоены звання ганаровы грамадзянін чатыры разы - ён ганаровы грамадзянін нямецкага горада Торгау, Зэльвы, амерыканскіх гарадоў Далас і Канзас-сіці.
У нашым музеі дзейнічае выстава, прысвечаная А.С. Сільвашка.
На выставе прадстаўлены наступныя экспанаты:
Ганаровы знак Аляксандра Сафронавіча
Ліст, напісанае рукой Аляксандра Сафронавіч
Выразкі з газет
Мост праз раку Эльба і манумент, прысвечаны сустрэчы на Эльбе
А.С. Сільвашка (фота ваенных гадоў)
3 выпуск Пасуціцкай сямігадовай школы. Сільвашка А.С. з жонкай
(Другі шэраг знізу трэці злева).
Дэлегацыя Зэльвенскага раёна ў гасцях у А.С. Сільвашка, 10 красавіка 2008 г.
А.С.Сільвашка на святкаванні 65-годдзя вызвалення г.п. 3ельваад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, 12 Ліпеня 2009 г.
Вашынгтон, 1987 г.
Лісты А.С. Сільвашка 
Карта баявога шляху 58-ай Гвардзейскай стралковай дывізіі(З асабістага архіву Сільвашка А.С.)
Узнагародныя лісты А.С. Сільвашка 
Сустрэча з таварышамі па службе
Выразкі з газет
Нарадзіўся Аляксандр Сильвашко 5 кастрычніка 1922 года ў Украінскай ССР, (Кіеўская вобл., Мокры-Калигорский р-н, с. Калуновка).
Яшчэ да вайны ў роднай Чаркаскай вобласці пасля сямігодкі ён тры гады працавала піянерважатай, завочна скончыў два курсы Корсунь-Шаўчэнкаўскі педагагічнага вучылішча і быў прызначаны загадчыкам школьным аддзела сельскай райкама камсамола. Не папрацаваў і года, як пачалася вайна.
Адступае на ўсход іх калону разбамбілі немцы. Па іх тылах прыйшлося прабірацца назад, на родную Украіну. Там, на месцы, з камсамольскіх актывістаў стварылі падпольную патрыятычную групу, якая стала партызанскім атрадам імя Варашылава злучэння Сакалова. У голай стэпе не вельмі-то навоюешь, але і зброі было, і баявыя аперацыі праводзілі. У вёсцы Тоўстая былога Альшанскага раёна Кіеўскай вобласці разграмілі нямецкую камендатуру, у раённым цэнтры Цішкоўка Кіраваградскай вобласці застрэлілі каменданта. Акупанты палявалі за дакучлівым ім партызанам, але так і не напалі на яго след. У адплату схапілі і расстралялі яго безабаронную маці Сідорыну Пятроўну.
У пачатку 1943 года вырашылі прабірацца да лініі фронту. Невялікі атрад у складзе 7 чалавек у Верхнім Мамоне злучыўся з перадавымі часткамі Савецкай арміі. Аляксандр Сафронавіч разам з яго батальёнамі в строю байцоў-пяхотнікаў сышоў на захад. Доўгая дарога мела быць ім да Одэра і Прагі. Вельмі нешматлікім атрымалася адолець яе ўсю да канца. Атакі, контратакі, баі ў асяроддзі, знясільваючыя маршы, пераправы, плацдармы, штурм гарадоў і крэпасцяў - якіх толькі выпрабаванняў не выпала на долю пяхотнікаў на фронце. Да самых сівізны запомніў ён у падрабязнасцях крывавыя баі за Устиновку пад Магілёў, так і не ўзятая за пяць штурмавых дзён крэпасць у Бэндэра, пасля якіх у страі батальёна засталося ўсяго 7 пяхотнікаў, а з усёй дывізіі, не лічачы параненых, чалавек 150 ацалела.
Першую сваю баявую ўзнагароду - «Медаль за адвагу» - атрымаў за пераправу праз раку Днестр ў раёне пасёлка Паркановка. Пад агнём праціўніка вынес з бою параненага камандзіра.
А хіба на Вісле, на знакамітым Сандамірскай плацдарме, лягчэй было? Каля вёскі Жабец павёў батальён у атаку. Быў кантужаны, куля перабіла зуб. Прыклад старэйшага лейтэнанта натхніў салдат, вёска была ўзятая. У санбаце паляжаў тыдзень - і зноў у свой узвод, у якім праслужыў ад радавога да камандзіра, стаў афіцэрам.
За праяўлены гераізм і мужнасць быў узнагароджаны ордэнам Чырвонай Зоркі. Аляксандру Сильвашко, можна лічыць, вельмі пашанцавала: з такіх неймаверных сітуацый выйшаў ўсяго з двума лёгкімі раненнямі ды кантузіяй.
Аляксандр Сафронавіч Сільвашка ў складзе 58 гвардзейскай стралковай дывізіі дайшоў да Эльбы блізу нямецкага гарадка Торгау, дзе адбылася сустрэча салдат 1-га Украінскага фронту арміі СССР з войскамі 1-й арміі ЗША. У выніку сустрэчы войск саюзнікаў рэшткі ўзброеных сіл Германіі былі расколатыя на дзве часткі - паўночную і паўднёвую.
Аляксандр Сафронавіч успамінаў, што раніца 25 красавіка 1945 года была цёплай, сонечнай, і ціхай. Незвычайна ціхай для звыклага да пастаянных выбухаў і грукату вуха. Гэтак жа незвычайным быў загад «ні з месца». Пасля пастаянных загадаў «наперад!» было не па сабе, асабліва камандзіру аўтаматчыкаў, якія апроч іншага павінны былі выведваць, што адбываецца наперадзе. Пасля сняданку байцы заўважылі групу гараджан, якія запрашалі да сябе. Вырашылі праверыць, што да чаго. Не паспелі наблізіцца да натоўпу, як былі абстраляныя. Ад зваротнага агню натоўп разбеглася - як апынулася, сярод мірных жыхароў былі пераапранутыя гітлераўцы. Пасля байцы вярнуліся да сваіх звычайных заняткаў - хтосьці чысціў зброю, хтосьці прыводзіў сябе ў парадак. Каля гадзіны дня яны ўбачылі над вышэнным будынкам дзіўнае палотнішча. Гэта быў зорна-паласаты сцяг ЗША, якога нікому з байцоў не даводзілася бачыць раней. Падумаўшы, што гэта чарговая правакацыя немцаў, байцы пусцілі па будынку два 45мм снарада. Палатно знікла. Праз хвілін 10-15 на другім баку Эльбы з'явілася група салдат у невядомай форме, якія махалі рукамі. Ўсведамленне таго, што гэта саюзнікі, прыйшло толькі тады, калі ў натоўпе з'явіўся чалавек у паласатай робе вязня канцлагера, які апынуўся масквічом, і з канцлагера яго і іншых вызвалілі амерыканскія войскі. Было вырашана, што сустрэнуцца толькі два байцы - адзін з нашага боку, і адзін - з другога. Аляксандр Сафронавіч папоўз па паўразбітам мосце. Сустрэліся роўна пасярэдзіне ракі. Яго візаві апынуўся малодшым лейтэнантам разведвальнай службы 1-й амерыканскай арміі Уільямам Робертсанам. Дамовіліся, што кожны вернецца ў сваю частку і даложыць камандзірам аб сустрэчы. Робертсан папрасіў праехаць з ім у яго частку, баяўся, што яму не павераць. Просьба была перададзена камандзіру батальёна. Намеснік камандзіра нашага батальёна Неда і намеснік камандзіра палка Ларыёнаў далі каманду ехаць на той бок ракі. Пад вечар усё ж адправіліся на джыпе Робертсона ў штаб амерыканскай дывізіі. Там чакала захопленая сустрэча саюзнікаў, журналістаў, а яшчэ неверагодныя воклічы радасці, бясконцыя поціскі рукі. Аляксандр Сільвашка і Уільям Робертсон, ужо як старыя знаёмыя, моцна абняліся. У гэты момант і пстрыкнуў затвор фотаапарата ...
Пасля вайны лёс завёў Аляксандра Сафронавіча на Зэльвеншчыну. Ён быў настаўнікам гісторыі ў Забогонненской пачатковай школе. Будынка не было - вучыліся ў больш-менш прасторных хатах. Былы франтавік агледзеў акругу, пагаварыў з мужчынамі - і рушылі на 19 фурманках ў лес. Працавалі весела, гарэзліва - падбіралі дрэва да дрэва, каб будучы будынак школы служыў падрастаючым пакаленням дзесяцігоддзямі. Хтосьці данёс на загадчыка. І скончылася б гэтая справа для Аляксандра Сафронавіча судом, не ўмяшаўся б першы сакратар Зэльвенскага раёна Д.У. Шайтар. «Ён для каго імкнецца: для сябе або для агульнага справы?» - асадзіў вартавых парадку першы сакратар. Так Сільвашка замест пакарання атрымаў павышэнне па кар'ернай лесвіцы: стаў дырэктарам Пасутіцкай сямігадовай школы.
У экспазіцыі музея знаходзіцца кніга выдачы пасведчанняў і кніга загадаў Пасутіцкай школы, за подпісам А.С. Сільвашка.
Пасля ўзначальваў Бібіцкую школу, затым - Красноўскую школу Лідскага раёна. Тут ён вучыў хлопчыкаў і дзяўчынак аўтамабільнай справе на трафейных машынах, выдзеленых школе загадам Генштаба! Гэтак жа на Лідшчыне да баявых узнагародаў Аляксандра Сафронавічу дадаліся мірныя - тут ён стаў выдатнікам народнай асветы. Пасля Лідшчыны быў накіраваны узначальваў школу ў Клецкім раёне Мінскай вобласці, дзе і асеў.
Сваё сяброўства з Білі (так ён называў свайго амерыканскага калегу) Аляксандр Сафронавіч не забыўся. Кантакты дваіх франтавых сяброў не перарываліся. Яны падтрымлівалі сяброўства: перапісваліся, сустракаліся. На святкаванне 30-годдзя Перамогі савецкі Камітэт ветэранаў вайны запрасіў у Маскву Робертсона і Сільвашка. Эфект ад сустрэчы на афіцыйнай цырымоніі быў аглушальны: ветэраны зірнулі адзін аднаму ў вочы і, як трыццаць гадоў таму, моцна абняліся.
Праз дзесяць гадоў па запрашэнні нямецкага ўрада яны сустрэліся ўжо ў Торгау. Як і ўвесну сорак пятага, Сильвашко ішоў па адбудаваны мосце з усходняга, Робертсан - з заходняга берага Эльбы. Сустрэліся на сярэдзіне ракі. Кожны год 25 красавіка Сильвашко ездзіў туды на ўрачыстасці, прысвечаныя сустрэчы саюзнікаў. Стаў ганаровым грамадзянінам нямецкага горада Торгау.
Кантакты Уільяма Робертсона і Сільвашка не перарываліся ні на адзін год. Яны падтрымлівалі цёплыя чалавечыя адносіны: перапісваліся, сустракаліся. Сустрэчы праходзілі па чарзе: то ў Маскве, то ў Торгау, то ў Злучаных Штатах.
Найбольш памятная паездка за акіян у Аляксандра Сільвашка адбылася ў 1986 годзе. Яна праходзіла па лініі ветэранскіх арганізацый і працягвалася некалькі дзён. Сустракаўся там Аляксандр Сафронавіч не толькі з франтавым сябрам, але і з сотнямі простых амерыканцаў. Казаў пра свет, сяброўства, узаемаразуменне. Заваяваў сэрцы многіх з іх. Падчас гэтага візіту беларусу Сільвашка было прысвоена званне «Ганаровы грамадзянін» гарадоў Канзас і Далас. У тым жа годзе яму была падораная кніга «Тры сустрэчы», якую Аляксандр Сафронавіч перадаў у музей з уласным подпісам.
А.С. Сільвашка ўдастоены звання ганаровы грамадзянін чатыры разы - ён ганаровы грамадзянін нямецкага горада Торгау, Зэльвы, амерыканскіх гарадоў Далас і Канзас-сіці.
У нашым музеі дзейнічае выстава, прысвечаная А.С. Сільвашка.
На выставе прадстаўлены наступныя экспанаты:
Ганаровы знак Аляксандра Сафронавіча
Ліст, напісанае рукой Аляксандра Сафронавіч
3 выпуск Пасуціцкай сямігадовай школы. Сільвашка А.С. з жонкай
(Другі шэраг знізу трэці злева).
Лісты А.С. Сільвашка
In 2008, on the occasion of the 750th anniversary of the town of p. Zelva, the district executive committee decided to award the title "Honorary Citizen of the Zelva District". Veteran of the Great Patriotic War Alexander Safronovich Silvashko was honored to be awarded such a high title.
Alexander Silvashko was born on October 5, 1922 in the Ukrainian SSR, (Kiev region, Mokro-Kaligorsky district, Kalunovka village).
Even before the war in his native Cherkasy region, after seven years, he worked as a pioneer leader for three years, completed two courses in absentia at the Korsun-Shevchenko Pedagogical School and was appointed head of the school department of the village district committee of the Komsomol. I didn't even bother for a year when the war began.
Their column retreating to the east was bombed by the Germans. They had to make their way back to their native Ukraine along their rear. There, on the spot, an underground patriotic group was created from the Komsomol activists, which became a partisan detachment named after Voroshilov of the Sokolov compound. In the bare steppe, you don't really fight, but there were weapons, and military operations were carried out. In the village of Tolstaya, the former Olshansky district of the Kiev region, the German commandant's office was defeated, in the regional center of Tishkovka, the Kirovograd region, the commandant was shot dead. The invaders hunted for the partisan who had bothered them, but they did not attack him. In retaliation, his defenseless mother, Sidorina Petrovna, was captured and shot.
At the beginning of 1943, they decided to make their way to the front line. A small detachment of 7 people in Verkhniy Mamon joined with the advanced units of the Soviet army. Alexander Safronovich, together with his battalions in the ranks of infantry soldiers, went to the west. A long road lay ahead of them to the Oder and Prague. Very few managed to overcome it all to the end. Attacks, counterattacks, battles in encirclement, exhausting marches, crossings, bridgeheads, storming of cities and fortresses - all kinds of trials did not fall to the lot of the infantrymen at the front. Until the very gray hair, he remembered in detail the bloody battles for Ustinovka near Kirovograd, the fortress in Bender, which was not taken in five days of assault, after which only 7 infantrymen remained in the battalion's ranks, and from the entire division, not counting the wounded, 150 people survived.
He received his first military award - "Medal for Courage" - for crossing the Dniester River near the village of Parkanovka. Under enemy fire, he took out the wounded commander from the battle.
Was it easier on the Vistula, on the famous Sandomierz bridgehead? Near the village Zhabets led a battalion to attack. He was wounded, a bullet broke a tooth. The example of the senior lieutenant encouraged the soldiers, the village was taken. I spent a week in the sanitary battalion - and again in my platoon, in which I served from private to commander, I became an officer.
For his heroism and courage he was awarded the Order of the Red Star. Alexander Silvashko can be considered very lucky: he came out of such unthinkable troubles with only two minor wounds and a concussion.
Alexander Safronovich Silvashko, as part of the 58th Guards Rifle Division, reached the Elbe near the German town of Torgau, where the soldiers of the 1st Ukrainian Front of the USSR Army met with the troops of the 1st US Army. As a result of the meeting of the Allied troops, the remnants of the German armed forces were split into two parts - northern and southern.
Alexander Safronovich recalled that the morning of April 25, 1945 was warm, sunny, and quiet. Unusually quiet for an ear accustomed to constant explosions and rumblings. Just as unusual was the order "from the spot." After constant orders "forward!" was uncomfortable, especially the commander of the submachine gunners, who, among other things, had to reconnoiter what was happening ahead. After breakfast, the soldiers noticed a group of townspeople who invited them to their place. We decided to check what's what. They did not have time to approach the crowd when they were fired upon. The crowd fled from the return fire - as it turned out, there were Nazis in disguise among the civilians. After that, the fighters returned to their usual activities - someone was cleaning weapons, someone was putting themselves in order. At about one in the afternoon, they saw a strange banner over a high-rise building. It was the Stars and Stripes US flag that none of the fighters had ever seen before. Thinking that this was another provocation of the Germans, the soldiers fired two 45mm shells at the building. The canvas has disappeared. After 10-15 minutes, a group of soldiers in unknown uniforms appeared on the other side of the Elbe, waving their hands. The realization that these were the allies came only when a man in the striped robe of a concentration camp prisoner who turned out to be a Muscovite appeared in the crowd, and American troops liberated him and others from the concentration camp. It was decided that only two fighters would meet - one on our side and one on the other. Alexander Safronovich crawled across the dilapidated bridge. We met exactly in the middle of the river. My counterpart turned out to be a junior lieutenant in the intelligence service of the 1st US Army, William Robertson. We agreed that everyone would return to their unit and report to the commanders about the meeting. Robertson asked to go with him to his unit, fearing that he would not be believed. The request was forwarded to the battalion commander. The deputy commander of our battalion, Ned, and the deputy commander of the regiment, Larionov, gave the command to go to the other side of the river. In the evening they took Robertson's jeep to the headquarters of the American division. There was an enthusiastic meeting of allies, journalists, as well as indescribable exclamations of joy, endless handshakes. Alexander Silvashko and William Robertson, already like old acquaintances, hugged each other tightly. At that moment the camera shutter clicked ...
After the war, fate brought Alexander Safronovich to Zelvenschina. He was a history teacher at the Zabogonne Primary School. There was no building - they studied in more or less spacious huts. The former front-line soldier inspected the area, talked to the men - and moved on 19 carts into the forest. They worked merrily, mischievously - they picked tree to tree so that the future school building would serve the younger generations for decades. Someone reported the manager. And this case would have ended for Alexander Safronovich in court, had not the first secretary of the Zelvensky district D.V. Shaitarov. "Who is he trying for: for himself or for a common cause?" - the first secretary besieged the guards. So Silvashko, instead of being punished, received a promotion in the career ladder: he became the director of the Pasutich seven-year school.
The exposition of the museum contains a book for issuing certificates and a book of orders of the Pasutich school, signed by A.S. Silvashko.Order book of the Pasutich secondary school
Passutich secondary school certificate book
After that he headed the Bibik school, then the Krasnov school of the Lida region. Here he taught boys and girls automotive business in trophy cars allocated to the school by order of the General Staff! Also in Lidshchina, the peaceful ones were added to the military awards of Alexander Safronovich - here he became an excellent student of public education. After Lidshchina he was sent to head a school in the Kletsk district of the Minsk region, where he settled down.
Alexander Safronovich did not forget his friendship with Billy (as he called his American colleague). The contacts of the two front-line friends were not interrupted. They maintained friendship: corresponded, met. To celebrate the 30th anniversary of the Victory, the Soviet Committee of War Veterans invited Robertson and Silvashko to Moscow. The effect of the meeting at the official ceremony was deafening: the veterans looked into each other's eyes and, like thirty years ago, hugged each other tightly.
Ten years later, at the invitation of the German government, they met in Torgau. As in the spring of 1945, Silvashko walked across the rebuilt bridge from the east, Robertson from the west bank of the Elbe. We met in the middle of the river. Every year on April 25, Silvashko went there to celebrate the meeting of the allies. He became an honorary citizen of the German city of Torgau.
The contacts between William Robertson and Silvashko were not interrupted for a single year. They maintained warm human relations: they corresponded, met. The meetings took place alternately: in Moscow, in Torgau, then in the United States.
Alexander Silvashko's most memorable trip overseas took place in 1986. It ran through veteran organizations and lasted for several days. Alexander Safronovich met there not only with a front-line friend, but also with hundreds of ordinary Americans. He spoke of peace, friendship, mutual understanding. Has won the hearts of many of them. During this visit, the Belarusian Silvashko was awarded the title of "Honorary Citizen" of the cities of Kansas and Dallas. In the same year he was presented with the book Three Meetings, which Alexander Safronovich handed over to the museum with his own signature.
Book "Three Meetings" with a personal autograph.
A.S. Silvashko was awarded the title of honorary citizen four times - he is an honorary citizen of the German city of Torgau, Zelva, the American cities of Dallas and Kansas City.
Our museum has an exhibition dedicated to A.S. Silvashko.
The exhibition features the following exhibits:
Honorary badge of Alexander Safronovich
A letter written by the hand of Alexander Safronovich
Newspaper clippings
Bridge over the river Elbe and the monument dedicated to the meeting on the Elbe
А.С. Сильвашко (фото военных лет)
Graduation 3 of the Pasutich seven-year school. Silvashko A.S. with spouse(second row from bottom third from left).The delegation of the Zelvensky region visiting A.S. Silvashko, April 10, 2008
A.S. Silvashko at the celebration of the 65th anniversary of the liberation of the town of p. 3elvafrom Nazi invaders, July 12, 2009
Washington, 1987 г.
Letters from A.S. Silvashko
Combat path map of the 58th Guards Rifle Division(from the personal archive of A.S. Silvashko)
Award sheets of A.S. Silvashko
Meeting with colleagues
Newspaper clippings
Alexander Silvashko was born on October 5, 1922 in the Ukrainian SSR, (Kiev region, Mokro-Kaligorsky district, Kalunovka village).
Even before the war in his native Cherkasy region, after seven years, he worked as a pioneer leader for three years, completed two courses in absentia at the Korsun-Shevchenko Pedagogical School and was appointed head of the school department of the village district committee of the Komsomol. I didn't even bother for a year when the war began.
Their column retreating to the east was bombed by the Germans. They had to make their way back to their native Ukraine along their rear. There, on the spot, an underground patriotic group was created from the Komsomol activists, which became a partisan detachment named after Voroshilov of the Sokolov compound. In the bare steppe, you don't really fight, but there were weapons, and military operations were carried out. In the village of Tolstaya, the former Olshansky district of the Kiev region, the German commandant's office was defeated, in the regional center of Tishkovka, the Kirovograd region, the commandant was shot dead. The invaders hunted for the partisan who had bothered them, but they did not attack him. In retaliation, his defenseless mother, Sidorina Petrovna, was captured and shot.
At the beginning of 1943, they decided to make their way to the front line. A small detachment of 7 people in Verkhniy Mamon joined with the advanced units of the Soviet army. Alexander Safronovich, together with his battalions in the ranks of infantry soldiers, went to the west. A long road lay ahead of them to the Oder and Prague. Very few managed to overcome it all to the end. Attacks, counterattacks, battles in encirclement, exhausting marches, crossings, bridgeheads, storming of cities and fortresses - all kinds of trials did not fall to the lot of the infantrymen at the front. Until the very gray hair, he remembered in detail the bloody battles for Ustinovka near Kirovograd, the fortress in Bender, which was not taken in five days of assault, after which only 7 infantrymen remained in the battalion's ranks, and from the entire division, not counting the wounded, 150 people survived.
He received his first military award - "Medal for Courage" - for crossing the Dniester River near the village of Parkanovka. Under enemy fire, he took out the wounded commander from the battle.
Was it easier on the Vistula, on the famous Sandomierz bridgehead? Near the village Zhabets led a battalion to attack. He was wounded, a bullet broke a tooth. The example of the senior lieutenant encouraged the soldiers, the village was taken. I spent a week in the sanitary battalion - and again in my platoon, in which I served from private to commander, I became an officer.
For his heroism and courage he was awarded the Order of the Red Star. Alexander Silvashko can be considered very lucky: he came out of such unthinkable troubles with only two minor wounds and a concussion.
Alexander Safronovich Silvashko, as part of the 58th Guards Rifle Division, reached the Elbe near the German town of Torgau, where the soldiers of the 1st Ukrainian Front of the USSR Army met with the troops of the 1st US Army. As a result of the meeting of the Allied troops, the remnants of the German armed forces were split into two parts - northern and southern.
Alexander Safronovich recalled that the morning of April 25, 1945 was warm, sunny, and quiet. Unusually quiet for an ear accustomed to constant explosions and rumblings. Just as unusual was the order "from the spot." After constant orders "forward!" was uncomfortable, especially the commander of the submachine gunners, who, among other things, had to reconnoiter what was happening ahead. After breakfast, the soldiers noticed a group of townspeople who invited them to their place. We decided to check what's what. They did not have time to approach the crowd when they were fired upon. The crowd fled from the return fire - as it turned out, there were Nazis in disguise among the civilians. After that, the fighters returned to their usual activities - someone was cleaning weapons, someone was putting themselves in order. At about one in the afternoon, they saw a strange banner over a high-rise building. It was the Stars and Stripes US flag that none of the fighters had ever seen before. Thinking that this was another provocation of the Germans, the soldiers fired two 45mm shells at the building. The canvas has disappeared. After 10-15 minutes, a group of soldiers in unknown uniforms appeared on the other side of the Elbe, waving their hands. The realization that these were the allies came only when a man in the striped robe of a concentration camp prisoner who turned out to be a Muscovite appeared in the crowd, and American troops liberated him and others from the concentration camp. It was decided that only two fighters would meet - one on our side and one on the other. Alexander Safronovich crawled across the dilapidated bridge. We met exactly in the middle of the river. My counterpart turned out to be a junior lieutenant in the intelligence service of the 1st US Army, William Robertson. We agreed that everyone would return to their unit and report to the commanders about the meeting. Robertson asked to go with him to his unit, fearing that he would not be believed. The request was forwarded to the battalion commander. The deputy commander of our battalion, Ned, and the deputy commander of the regiment, Larionov, gave the command to go to the other side of the river. In the evening they took Robertson's jeep to the headquarters of the American division. There was an enthusiastic meeting of allies, journalists, as well as indescribable exclamations of joy, endless handshakes. Alexander Silvashko and William Robertson, already like old acquaintances, hugged each other tightly. At that moment the camera shutter clicked ...
After the war, fate brought Alexander Safronovich to Zelvenschina. He was a history teacher at the Zabogonne Primary School. There was no building - they studied in more or less spacious huts. The former front-line soldier inspected the area, talked to the men - and moved on 19 carts into the forest. They worked merrily, mischievously - they picked tree to tree so that the future school building would serve the younger generations for decades. Someone reported the manager. And this case would have ended for Alexander Safronovich in court, had not the first secretary of the Zelvensky district D.V. Shaitarov. "Who is he trying for: for himself or for a common cause?" - the first secretary besieged the guards. So Silvashko, instead of being punished, received a promotion in the career ladder: he became the director of the Pasutich seven-year school.
After that he headed the Bibik school, then the Krasnov school of the Lida region. Here he taught boys and girls automotive business in trophy cars allocated to the school by order of the General Staff! Also in Lidshchina, the peaceful ones were added to the military awards of Alexander Safronovich - here he became an excellent student of public education. After Lidshchina he was sent to head a school in the Kletsk district of the Minsk region, where he settled down.
Alexander Safronovich did not forget his friendship with Billy (as he called his American colleague). The contacts of the two front-line friends were not interrupted. They maintained friendship: corresponded, met. To celebrate the 30th anniversary of the Victory, the Soviet Committee of War Veterans invited Robertson and Silvashko to Moscow. The effect of the meeting at the official ceremony was deafening: the veterans looked into each other's eyes and, like thirty years ago, hugged each other tightly.
Ten years later, at the invitation of the German government, they met in Torgau. As in the spring of 1945, Silvashko walked across the rebuilt bridge from the east, Robertson from the west bank of the Elbe. We met in the middle of the river. Every year on April 25, Silvashko went there to celebrate the meeting of the allies. He became an honorary citizen of the German city of Torgau.
The contacts between William Robertson and Silvashko were not interrupted for a single year. They maintained warm human relations: they corresponded, met. The meetings took place alternately: in Moscow, in Torgau, then in the United States.
Alexander Silvashko's most memorable trip overseas took place in 1986. It ran through veteran organizations and lasted for several days. Alexander Safronovich met there not only with a front-line friend, but also with hundreds of ordinary Americans. He spoke of peace, friendship, mutual understanding. Has won the hearts of many of them. During this visit, the Belarusian Silvashko was awarded the title of "Honorary Citizen" of the cities of Kansas and Dallas. In the same year he was presented with the book Three Meetings, which Alexander Safronovich handed over to the museum with his own signature.
A.S. Silvashko was awarded the title of honorary citizen four times - he is an honorary citizen of the German city of Torgau, Zelva, the American cities of Dallas and Kansas City.
Our museum has an exhibition dedicated to A.S. Silvashko.
The exhibition features the following exhibits:
Honorary badge of Alexander Safronovich
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Оставьте свой комментарий