22 июня бомбардировочными ударами фашистской авиации был уничтожен аэродром у деревни Горно. 23 июня около Зельвы появились немецкие диверсанты, которые планировали взорвать железнодорожный мост. Мост был разрушен 24 июня. 25 июня 1941 т. отряд генерала Карбышева пытался переправиться через Зельвянку, но бой успеха не принес. (Карбышав был захвачен в плен под Могилёвом. Находился в концлагерях. За отказ сотрудничать с фашистами, был замучен в немецком концлагере Маутхаузен. Его вывели на мороз и стали обливать холодной водой ...) 26-28 июня бой за переправу начал второй отряд под командованием начальника разведотдела 10-й армии полковника Смолякова Александра Васильевича. Портрет Смолякова находится в нашей экспозиции. Среди экспонатов нашего музея, водительское удостоверение Курносенко Дмитрия, который оставил этот документ в д. Горно и, переодевшись в штатскую одежду, пошел на восток. Вот камешек, в который попала пуля, а ведь могла попасть в человека. А это вещи неизвестного солдата, погибшего в первые дни войны около д. Каролин. Его останки были обнаружен во время строительных работ. На Зельвенщине был установлен оккупационный режим. Зельва оказалась в рэйхскамисариате "Пруссия". Граница проходила по р.Зельвянка. Жителям выдавались аусвайсы - пропуска. Такой аусвайс есть и в нашем музее, в нём указывается цвет глаз, рост человека и другие признаки. Весной 1942г. на территории Зельвенского, Слонимского, Мостовского и Дятловского районов начал действовать партизанский отряд "Победа", который перерос в бригаду "Победа". Командир Павел Иванович Булак. Бригада "Победа" входила в Ленинскую партизанскую бригаду, которой командовал Герой Советского Союза Булат Борис Адамович. Во время одной из операций, у деревни Красное Село, в плен к партизанам попал интересный человек - это был гражданин Франции Леон Эйер. Вскоре он начал участвовать в операциях партизан. После войны Леон Эйер неоднократно приезжал к своим боевым друзьям, командиру отряда Григорию Лазаревичу Кириллову. Среди взрослых воевали и дети: Коля Сергейчик, Алеша Кулак, Александр Кавчун. Колю Сергейчика фашисты замучили в Слониме. Он был партизанским связным. Война закончилась 75 лет назад, но и сегодня можно найти ее отзывы: это гильзы от снарядов, патронов, что и видно в нашей экспозиции. В экспозиции есть телефон, возможно, им пользовались красноармейцы при освобождении Зельвы. Есть солдатский котелок, который принадлежал Николаю Петрову. На котелке солдат сделал чеканку своего портрета, а также нанес названия фронтов, на которых он воевал. Зельвенщина гордится своими людьми, в первую очередь теми, кто воевал на фронтах Великой Отечественной войны, в партизанских отрядах. Выставка представлена фотографиями ветеранов и их личными вещами. В 1943г. учился на курсах танкистов Савченко Михаил Андреевич. Михаил Андреевич подарил в музей свидетельство об окончании курсов танкистов. В свидетельстве стоят только отличные отметки. Письма с фронта - треугольники. Из них узнаём о солдатской нелегкой судьбе. В экспозиции представлены письма с фронта Татарина Серафима Лукьяновича. Хочется обратить внимание на медицинскую сумку. Она принадлежала Евфросинии Ивановне Прохореня. Ефросинья Ивановна - участник партизанского движения в районе Орши. В мае 1942г Герой Советского Союза К.Заслонов вручил девушке медицинскую сумку. В 1943г. получил звание Героя Советского Союза за форсирование Днепра Жданов Павел Ильич. Павел Ильич жил в Зельве, здесь он похоронен. Почетным гражданином нашего поселка является Кашуткин Владимир Зиновьевич. Он участвовал в боях под Ельней и Ржевом. Почётные грамоты передала в наш музей жена Кривцова Сергея Александровича. В Зельве есть улица, которая носит имя Соловьева. Соловьев Василий Федорович погиб под Белостоком. У нас есть свидетельство о награждении его орденом Отечественной Войны I степени. У деревни Холстово погиб Беляев Павел Николаевич. Сообщение о его смерти родным представлено в музее. В нашей экспозиции фотографии тех, кто не вернулся домой с фронтов Великой Отечественной войны. Вот снимок Жданюка Павла. 26 августа 1945г. он прислал письмо своим родным, подписал свою фотографию с наилучшими пожеланиями. 27 августа 1945г он погиб. 12 июля 1944 г. в 2 часа утра началась операция по освобождению Зельвы. Вот участники освобождения Зельвы. Качур Петр Васильевич - непосредственный руководитель операции. В 9 часов утра Зельва была освобождена. На фронтах войны в это время воевали зельвенцы и те, кто после войны свяжет судьбу с Зельвой. Красноармейская книжка, почетные грамоты принадлежали Литвинчику Константину Семеновичу, Чернецкому Ивану Михайловичу. Долгое время жил и работал учителем на Зельвенщине Александр Сафронович Сильвашко. Александр Сафронович был в числе тех, кто первым подал руку американскому солдату во время встречи на Эльбе. Снимок Сильвашко и Робинсона облетел весь мир. Нашему музею Александр Сафронович подарил книжку, а также памятный знак. Александр Сафронович являлся почетным гражданином нашего поселка. В 2010 году он умер. Во время войны выходили агитплакаты газеты "Звязда". 5 таких плакатов есть и у нас. Оккупанты стремились воспитывать население на захваченной территории, особенно детей, в арийском духе. Копия Букваря, по которому должны были учиться дети в период оккупации. Он напечатан латиницей на белорусском языке. Есть и экспонаты периода 1-ой мировой войны: ранец немецкого солдата. Снимок 1915 г., когда генерал фельдмаршал фон Бауэр принимал парад в Зельве.
22 чэрвеня бамбардзіровачнымі ўдарамі фашысцкай авіяцыі быў знішчаны аэрадром ля вёскі Горна. 23 чэрвеня каля Зэльвы з’явіліся нямецкія дыверсанты, якія планавалі ўзарваць чыгуначны мост. Мост быў разрушаны 24 чэрвеня. 25 чэрвеня 1941г. атрад генерала Карбышава спрабаваў пераправіцца праз Зальвянку, але бой поспеху не прынёс. (Карбышаў быў захоплены ў палон фашыстамі пад Магілёвам. Знаходзіўся ў канцлагерах. За адказ супрацоўнічаць з фашыстамі, быў закатаваны ў нямецкім канцлагеры Маўтхаўзен, яго вывелі на мароз і сталі абліваць халоднай вадой...) 26-28 чэрвеня бой за пераправу пачаў другі атрад пад камандаваннем начальніка разведаддзела 10-ай арміі палкоўніка Смалякова. Партрэт Смалякова знаходзіцца ў нашай экспазіцыі. Сярод экспанатаў нашага музея, шафёрскае пасведчанне Курносенка Дзмітрыя, які аставіў гэты дакумент у в. Горна і пераапрануўшыся ў цывільнае аддзенне, пайшоў на ўсход. Вось каменьчык, у які трапіла куля, а магла трапіць у чалавека. А гэта рэчы невядомага салдата, які загінуў у першыя дні вайны каля в. Каралін. Яго астанкі былі знойдзен пад час будаўнічых работ. На Зэльвеншчыне быў устаноўлены акупацыйны рэжым. Зэльва апынулася ў рэйхскамісарыяце “Прусія”. Мяжа праходзіла па р.Зальвянка. Жыхарам выдаваліся аўсвайсы - пропускі. Такі аўсвайс ёсць і ў нашым музеі, указваецца колер вачэй, рост чалавека і іншыя прыкметы. Вясной 1942г. на тэрыторыі Зэльвенскага, Слонімскага, Мастоўскага і Дзятлаўскага раёнаў пачаў дзейнічаць партызанскі атрад “Перамога”, які перарос у брыгаду “Перамога”. Камандзір Павел Іванавіч Булак. Брыгада “Перамога” ўваходзіла ў Ленінскую партызанскую брыгаду, якой камандаваў Герой Савецкага Саюза Булат Барыс Адамавіч. У час адной з аперацый каля вёскі Чырвонае Сяло ў палон да партызан трапіў цікавы чалавек - гэта быў грамадзянін Францыі Леон Эйер. У хуткім часе ён пачаў удзельнічаць у аперацыях партызан. Пасля вайны Леон Эйер неаднаразова прыязджаў да сваіх баявых сяброў, камандзіра атрада Грыгорыя Лазаравіча Кірылава. Сярод дарослых ваявалі і дзеці: Коля Сяргейчык, Алёша Кулак, Аляксандр Каўчун. Колю Сяргейчыка фашысты закатавалі ў Слоніме. Ён быў партызанскім сувязным. Вайна закончылася 75 год назад, але і сёння можна знайсці яе водгукі: гэта гільзы ад снарадаў, патронаў, што і бачна ў нашай экспазіцыі. Тэлефон - магчыма ім карысталіся чырвонаармейцы пры вызваленні Зэльвы. Ёсць салдацкі кацялок, належыў ён Мікалаю Пятрову. На кацялку салдат зрабіў чаканку свайго партрэту, а таксама нанёс назвы франтоў, на якіх ён ваяваў. Зэльвеншчына ганарыцца сваімі людзьмі, упершую чаргу тымі, хто ваяваў на франтах Вялікай Айчыннай вайны, у партызанскіх атрадах. Выстава прадстаўлена фотаздымкамі ветэранаў і іх асабістымі рэчамі. У 1943г. вучыўся на курсах танкістаў Саўчанка Міхаіл Андрэевіч. Міхаіл Андрэевіч падарыў у музей пасведчанне аб заканчэнні курсаў танкістаў. У пасведчанні стаяць толькі выдатныя адзнакі. Лісты з фронту - трохкутнікі. У іх салдацкі нялёгкі лёс. У экспазіцыі прадстаўлены лісты з фронту Татарына Серафіма Лук’янавіча. Хочацца звярнуць увагу на медыцынскую сумку. Яна належала Еўфрасінні Іванаўне Прахарэня. У маі 1942г. яна была ўручана дзяўчыне Героем Савецкага Саюза К.Заслонавым. У 1943г. атрымаў званне Героя Савецкага Саюза за фарсіраванне Дняпра Жданаў Павел Ільіч. Павел Ільіч жыў у Зэльве, тут ён пахаваны. Ганаровым грамадзянінам нашага пасёлка з’яўляецца Кашуткін Уладзімімір Зіноўевіч. Ён удзельнічаў у баях пад Ельней і Ржэвам. Ганаровыя граматы перадала ў наш музей жонка Крыўцова Сяргея Аляксандравіча. У Зэльве ёсць вуліца, якая носіць імя Салаўёва. Салаўёў Васілій Фёдаравіч загінуў пад Беластокам. У нас ёсць пасведчанне аб узнагароджанні яго Ордэнам Айчыннай Вайны I ступені. Ля вёскі Холстава загінуў Бяляеў Павел Мікалаевіч. Паведамленне аб яго смерці родным прадстаўлена ў музеі. У нашай экспазіцыі фотаздымкі тых , хто не вярнуўся дамоў з франтоў Вялікай Айчыннай вайны. Вось здымак Жданюка Паўла. 26 жніўня 1945г. ён прыслаў пісьмо сваім родным, падпісаў свой фотаздымак з найлепшымі пажаданнямі. 27 жніўня 1945г ён загінуў. 12 ліпеня 1944г.у 2 гадзіны раніцы пачалася аперацыя па вызваленню Зэльвы. Вось удзельнікі вызвалення Зэльвы. Качур Пётр Васільевіч - непасрэдны кіраўнік аперацыі. У 9 гадзін раніцы Зэльва была вызвалена. На франтах вайны ў гэты час ваявалі зэльвенцы і тыя ,хто пасля вайны звяжа лёс з Зэльваю. Чырвоноармейская кніжка, ганаровыя граматы, яны належылі Літвінчыку Канстанціну Сямёнавічу, Чарнецкаму Івану Міхайлавічу. Доўгі час жыў і працаваў настаўнікам на Зэльвеншчыне Аляксандр Сафронавіч Сільвашка. Аляксандр Сафронавіч быў у ліку тых, хто першым падаў руку амерыканскаму салдату падчас сустрэчы на Эльбе. Здымак Сільвашка і Робінсана абляцеў увесь свет. Нашаму музею Аляксандр Сафронавіч падарыў кніжку, а таксама памятны знак. Аляксандр Сафронавіч з’яўляецца ганаровым грамадзянінам нашага пасёлка. У 2010 годзе ён памёр. У час вайны выходзілі агітплакаты газеты “Звязда”. 5 такіх плакатаў ёсць і ў нас. Акупанты імкнуліся выхоўваць насельніцтва на захопленай тэрыторыі, асабліва дзяцей, ў арыйскім духу. Копія Буквара, па якім павінны былі вучыцца дзеці ў перыяд акупацыі. Ён надрукаваны лацініцай на беларускай мове. Ёсць і экспанаты перыяда І-ай сусветнай вайны: ранец нямецкага салдата. Здымак 1915 г., калі генерал фельдмаршал фон Баўэр прынімаў парад у Зэльве.
The airdrome near the village of Gorno was destroyed with bomber strikes of Nazi aviation on June 22nd. German saboteurs who planned to blow up the railway bridge appeared near Zelva on June 23rd. The bridge was destroyed on June 24th.
On June 25th, 1941 a squad of General Karbyshev tried to cross Zelvyanka, but the fight was not successful. (Karbyshev was captured. He was in a death camp. For refusing to cooperate with the Nazis he was tortured in a German death camp Mauthausen. He was taken out into the frost and started to pour cold water)
The second squad under the command of the chief of the recon team of the 10th army, Colonel Alexander Vasilevich Smolyakov started the fight for the river crossing on June 26th – 28th. There is a portrait of Smolyakov in our exhibition. Among the exhibits of our museum, you can see driver's license of Dmitri Kurnosenko, who left this document in Gorno, then dressed in civilian clothes and went to the East.
It’s a little stone that was hit by a bullet which could get to a person. And these are things of the unknown soldier who was killed in the first days of the war near Karolin. His remains were discovered during construction works.
The occupation regime was installed in Zelva. Zelva was in the reichskomissariat “Prussia”. The border ran along Zelvyanka. The residents were given ausvays - permits. This ausvays is in our museum. It indicates eye color, height and other characteristics.
A partisan group "Victory" began to act on the territory of Zelva, Slonim, Dyatlovo and Mosty districts in spring, 1942. later it became a brigade "Victory". Pavel Ivanovich Bulak was the Commander. The group "Victory" was included in the Lenin partisan brigade. The hero of the Soviet Union Boris Adamovich Bulat was the Commander.
An interesting person was captured by the partisans during one of the military action, near the village of Krasnoye Selo. He was a French citizen Leon Ayer. Soon he began to participate in partisans military actions. After the war Leon Ayer often came to his combat friends, especially to the Commander of the squad Gregoriy Lazarevich Kirillov.
Children also fought among adults. They are Kolya Sergeichik, Alyosha Kulak, Alexander Cavchun. Kolya Sergeychik was tortured by the Nazis in Slonim. He was a liaison partisan.
The war ended 70 years ago, but today we can find its things: you can see cartridge case in our exhibition. The exhibition has a phone, maybe it was used by the Red Army during the liberation of Zelva.
You can see a soldier's pot, which belonged to Nikolai Petrov. The soldier made the stamping of his portrait on the pot and put the names of the fronts where he fought. Zelvenshchina is proud of its people and those who fought on the fronts of the Great Patriotic War in partisans teams. The exhibition is represented by the photographs of the veterans and their personal things.
In 1943 Savchenko Mikhail Andreevich studied at the courses of tankers. Mikhail Andreevich presented a certificate of completion of the tankers' courses to the museum. There are only excellent marks in the certificate .
Letters from the front are triangles. We learn about the soldier's difficult fate from them. The exposition presents letters from the front of Tatarin Serafim Lukyanovich.
I want to pay your attention to the medical bag. It belonged to Euphrosynya Ivanovna Prokhorenya. Euphrosynya Ivanovna was the participant of the partisans movement in Orsha region. In May 1942 the hero of the Soviet Union Zaslonov gave a medical bag to the girl.
In 1943 Zhdanov Pavel Ilyich received the title of the hero of the Soviet Union for the crossing of the Dnieper. Pavel Ilyich lived in Zelva, where he was buried.
Vladimir Zinovevich Kashutkin is a honorable citizen of our town. He participated in battles near Yelnya and Rzhev.
The wife of Sergei Alexandrovich Krivtsov gave the honorary diplomas to our museum.
There is a street that is named in honor of Solovyov in Zelva. Soloviev Vasily Fedorovich was killed near Bialystok. We have a certificate of awarding him with the Order of the Patriotic War of the 1st degree. Belyaev Pavel Nikolaevich was killed near the village of Kholstovo. The message of his death to his relatives is presented in the museum.
In our exposition, there are photos of those who did not return home from the fronts of the Great Patriotic War. It’s a photo of Pavel Zhdanjuk. He sent a letter to his relatives on August 26th, 1945. He signed his photo with best wishes. He died on August 27th, 1945.
The operation to liberate Zelva began at 2 o'clock in the morning on July 12th, 1944. Here you can see the participants of the liberation of Zelva. Kachur Peter Vasilevich was the head of the operation. Zelva was released at 9 o’clock in the morning.
The citizens and those who will live in Zelva after the war fought on the fronts. Krasnoarmeysky books, diplomas belonged to Litvinchik Konstantin Semenovich and Chernetsky Ivan Mikhailovich.
Silvashko Alexander Safronovich, lived and worked as a teacher in Zelva for a long time. Alexander Safronovich was among those who first gave his arm an American soldier during a meeting on the Elbe. The photo of Silvashko and Robinson spread around the world. Alexander Safronovich gave the book, as well as a memorial sign to our museum. Alexander Safronovich was an honorary citizen of our town. He died in 2010.
The propaganda posters of the newspaper "Zvyazda" were during the war. There are five such posters in our museum. The invaders wanted to educate the population on the occupied territories, especially children, in the Aryan spirit. It’s a copy of the ABC book. Children had to learn by this book during the occupation. It is printed in the Latin alphabet in the Belarusian language.
There are exhibits of the period of the World War I: a German soldier's backpack. This photo was made in 1915, when General Field-Marshal von Bauer took part in a parade in Zelva.
