Выстава "Бывай, мільянер!"

    З 23 красавіка ў музеі “Светач” пачала працаваць выстава “Бывай, мільянер!”, на якой прадстаўлены грашовыя знакі, якія мелі хаждэнне на тэрыторыі Беларусі з 18 ст. па пачатак 20 ст.,а таксама грашовыя знакірозных краін свету.

                         

      Адначасова з экскурсіямі, саветам музея праводзяцца пазнавальныя гульні з улікам узроставых асаблівасцяў. Цікавасць пачатковых класаў выклікала гульня “Адшукай клад”.

                            

                        

         Для вучняў 5-11 кл. акрамя гульні падрыхтавана лекцыя-прэзентацыя і віктарына.

Исследование члена совета музея Дунецкой Людмилы о боевом пути Бердниковых Ивана Сергеевича и Людмилы Андреевны

Дорога длиною в жизнь

Одной из форм работы народного историко-краеведческого музея «Светоч» школы №3 является проведение конкурса «Находка года». В 2017 году я стала её победителем. Среди представленных мною экспонатов и фотографий ветеранов Великой Отечественной войны, среди них мои дедушка и бабушка: Бердниковы Иван Сергеевич и Людмила Андреевна.

Найти информацию о семье ветеранов в районной книге «Память» Зельвенского района мне не удалось, но это не случайно: к моменту работы над созданием книги ветераны умерли.

Изучая семейный архив, представленные документы, стало очевидно, что Бердников Иван Сергеевич и Людмила Андреевна прошли долгий боевой путь. Хотелось бы рассказать об этой семье, ведь их трудовая деятельность прошла на Зельвенщине.

Бердников Иван Сергеевич родился в 1918 году в небольшой деревушке Кировской области. Здесь  он рос, учился, работал, познавал нелегкий крестьянский труд. В 1939 году был призван в ряды Красной Армии. Окончил курсы танкистов. В составе 134 учебного танкового батальона находился в Уссурийске, на одном из самых опасных участков границы СССР с Маньчжурией, которую к этому времени оккупировала Япония.

Проходя службу на Дальнем Востоке, узнал о начале Великой Отечественной войны.  Его отправляют на фронт, в составе 128 полка 202 моторизованной дивизии, которая затем вошла в состав   28 - танковой дивизии. Дивизия ведёт бои под Новгородом, а в конце августа 1941 г. переброшена в район Демянска.  Во время одного из боёв, в конце сентября 1941 года, вражеский снаряд попал в танк. Иван Сергеевич и его товарищи по экипажу получили ранения и были контужены. С трудом им удалось покинуть боевую машину через нижний люк, так как верхний заклинило ударной волной.

В ноябре 1943 года Иван Сергеевич участвует в Гомельско-Речицкой наступательной операции в составе восстановленной 50-й армии. Фашисты сделали всё, чтобы наступающие части Красной Армии не могли форсировать Днепр. По расчётам немецкого командования система минных заграждений, доты, дзоты, противотанковые рвы, при поддержке авиации и артиллерии, должны были остановить наступление советских войск.

В самом пекле сражения оказался и танк Т-34, в котором воевал Иван Сергеевич. Танк был подбит. Товарищи погибли. Младший сержант получил тяжелую контузию. Его вынесли с поля боя. Три дня он находился без сознания. Но выжил…

Последовал долгий период лечения в госпитале. Именно там Иван Сергеевич и встретил будущую свою жену Людмилу Андреевну Маслакову, которая после освобождения Кричевщины осенью 1943 года поступила на службу в ряды Советской Армии в качестве разнорабочей. А труд был нелегким: помогала раненым, стирала, приходилось  исполнять обязанности повара.

Иван Сергеевич и Людмила Андреевна были членами Всесоюзного ленинского коммунистического союза молодежи. Сохранились их комсомольские билеты, из которых видно, что младшему сержанту и разнорабочей выплачивалось денежное довольствие. Иван Сергеевич получал 170 - 120 рублей, Людмила Андреевна – 370 рублей. Буханка хлеба на рынке в 1943 году стоила 150 - 200 рублей. Но где бы они ни находились: на передовой, в госпитале - регулярно платили комсомольские взносы (7 рублей).

К весне 1944 года Бердников И. С. опять в строю. Участвует в операции «Багратион». В составе 2-ого Белорусского фронта освобождал Слоним, Зельву, Берестовицу, Гродно. Затем последовали бои в Восточной Пруссии. В апреле 1945 года был награжден медалью «За взятие Кёнигсберга», а затем медалью «За победу над Германией», удостоен ордена «Красного Знамени» (декабрь 1945 г.)

Но на этом война для Ивана Сергеевича не закончилась. В августе 1945 года дивизия, в которой  он воевал, была отправлена на Дальний Восток, туда, где он встретил Великую Отечественную войну. Находясь в дороге, солдаты узнали, что японская Квантунская армия капитулировала.

В конце 1945 года дивизию расформировали. Иван Сергеевич и Людмила Андреевна были уволены в запас. Молодая семья переехала жить в Иркутск. Это были голодные послевоенные годы. Денег катастрофически не хватало. Приходилось продавать вещи, чтобы купить продукты питания. Однажды на рынке у фронтовика стащили именные часы, которые были подарены Ивану Сергеевичу самим маршалом Рокоссовским (за участие в Кёнигсбергской наступательной операции). На часах была гравировка с фамилией и инициалами ветерана. После случившегося семья переезжает в Белоруссию, на родину Людмилы Андреевны. Но на Кричевщине никого не осталось, дом был сожжён. Решили отправиться на Гродненщину, так как считалось, что этот регион меньше пострадал за годы Великой Отечественной войны.

Бывшему военному предложили возглавить базу заготзерно в г.п.Зельва. Затем была работа в заготконторе, райвоенкомате. Людмила Андреевна работала на разных должностях в райпотребсоюзе.

Находясь в Зельве, Иван Сергеевич увлёкся фотографией. Он снимал на черно-белый кадр улицы Зельвы, реку Зельвянку, своих друзей, родных и, конечно, ветеранов Великой Отечественной войны.

Всю жизнь Людмила Андреевна и Иван Сергеевич были вместе. И ушли из этой жизни почти одновременно. Людмилы Андреевны не стало 21 мая 1993 года. Иван Сергеевич покинул этот мир 16 октября 1994 года.

Долгий путь, полный побед и трагедий. Свой вклад в историю советской армии внесли и ветераны Зельвенщины. Смотришь на эти пожелтевшие снимки, вглядываешься в лица и представляешь, что пришлось пережить им в трудные годы Великой Отечественной войны. Но они выстояли и сохранили веру в светлое будущее.

Бердников Иван Сергеевич

Бердникова Людмила Андреевна

Встреча ветеранов (снимок 70-х гг. ХХ ст.)

Встреча ветеранов (снимок 80-х гг. ХХ ст.)

Да 75-годдзя трагедыі вёскі Хатыні

     Верш, знойдзены падчас даследавання лёсу вёскі Шавулічы, спаленай нямецка-фашысцкімі захопнікамі ў 1943 годзе. Запісана са слоў жыхаркі вёскі Кандакі Сакалаўскай Уршулі Станіславаўны.

Вайна. Як успомню 1939 год.

Многа ён прынёс слёз і непрыгод.

Немец вайну пачынаў,

Бязлітасна землю таптаў.

Пакінуў ён нямала інвалідаў, сірот, удоў.

На зямлю ўсплывала раненых кроў

Як успомню вёску Шаулічы,

За аднаго ўпаўшага немца

Усіх людзей у сарай сагналі.

Мужчынам дзве ямы капаць паказалі.

Яны капалі, слязьмі палівалі зямлю

Пад канвоем людзей падганялі,

У яму ўкладвалі.

Не ўсе былі там мёртвыя-

Былі і раненыя.

Яны стагналі, зямля паднімалася.

Дожджык марасіў, зямля пакалолася

Варушылася. Немцы папраўлялі –

Лапатамі мацней прыбівалі.

А цяпер замест вёскі магілы стаяць.

Над імі белыя галубы гаманяць.

Смутна там малым і старым.

У зямлі ляжаць, слязьмі, кроўю ўпаіваюць.

У то чысло гэтых жыхароў

Людзі з вянкамі ідуць,

Слёзы горкія л’юць.

Засталіся ў вёсцы толькі тыя,

Якія былі аддалены.

Яны да магіл прыпадаюць,

Сваіх родных называюць.

Устаньце, ох устаньце,

Хоць трошкі нагаварыць, сэрца аблегчыць.

Як смутна, як цяжка.

Здаецца сэрца разрываецца,

                       А як у жыцці нам яшчэ прыдзецца.

Справаздача аб дзейнасці народнага гісторыка-краязнаўчага музея “Светач” за 2013-2017 гг.

Справаздача

аб дзейнасці народнага гісторыка-краязнаўчага музея “Светач”

Установы адукацыі “Дзяржаўная сярэдняя школа №3 г.п.Зэльва”

за 2013-2017 гг.

Гісторыка - краязнаўчы музей “Светач” быў створаны 01.09. 2003г. 31.03.2015г. калегіяй Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь музею “Светач” прысвоена званне “народны”.

Колькасць экспанатаў

	2013 г.	2014 г.	2015 г.	2016 г.	2017 г.
Усяго	784	1016	1201	1284	1367
Асноўнага фонда	721	920	1048	1124	1203

Асноўныя паказчыкі працы музея

	2013 г.	2014 г.	2015 г.	2016 г.	2017 г.
Колькасць: -         наведвальнікаў -         экскурсій -         лекцый -         выставак -         іншых мерапрыемстваў	588 45 14 2 26	1187 57 25 6 37	1550 107 38 7 26	2263 139 53 7 48	2284 141 58 8 51

Асноўныя пакоі экспазіцыі:

- “Зэльвеншчына ў ХІХ - ХХ стст.”;

- “Вялікая Айчынная вайна на Зэльвеншчыне”;

- “Сялянская хата”;

- “Адукацыя на Зэльвеншчыне”;

- “Класны пакой 60-80х гг. ХХ ст.”

На працягу існавання саветам музея вядзецца актыўная дасладчая дзейнасць. Праведзены даследаванні па наступных тэмах: “Дзейнасць Таварыства беларускай школы на Зэльвеншчыне”, “Этнаканфесійны склад насельніцтва Зэльвеншчыны (XVII - пач. XXI стст.)”, “Баявы шлях 169-й Рагачоўскай Чырванасцяжнай ордэнаў Суворава і Кутузава стралковай дывізіі (1939-1945 гады)”, “А. С. Сілівашка. Сустрэча на Эльбе”, “Трагедыя Халакоста на Зэльвеншчыне”, “Баявы шлях 129-й Арлоўскай дывізіі”, “Гады выпрабаванняў. Татарын Серафім Лук'янавіч”, “Ветэран вайны Чарнецкі Іван Міхайлавіч”, “Народныя традыцыі. Ручнік”; “Дарога даўжынёю ў жыццё”, “Вясковае адзенне 30 – 50 гг. ХХ ст.” і інш. Члены савета музея - удзельнікі і прызёры конкурсу навукова-даследчых работ “Крыштальная альфа”, які праводзіцца Гродзенскім дзяржаўным універсітэтам ім. Я. Купалы.

Нашы дасягненні (2013-2017гг.):

2013год:

·        Дыплом I ступені ўпраўлення адукацыі Гродзенскага аблвыканкама ў конкурсе юных экскурсаводаў “Музей у чамадане” ў рамках рэспубліканскай акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся”;

·        Дыплом ІІ ступені Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь юных экскурсаводаў “Музей у чамадане” ў рамках рэспубліканскай акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся”.

2015 год:

·        Дыплом II ступені рэспубліканскага конкурса “Камп’ютар. Інтарнэт. Адукацыя”.

2016 год:

·        Пераможца раённага  этапа краязнаўчай экспедыцыі “Страчаная спадчына”.

2017год:

·        Дыплом І ступені па выніках абласнога конкурсу віртуальных мезеяў (ад 04.11.2017 г.);

·        Пераможца раённага этапу грамадска-патрыятычнага праекта “Збяры Беларусь у сваім сэрцы”  у намінацыі “ Маршрутамі пазнання”;

·        Пераможца раённай навукова-практычнай канферэнцыі (секцыя гісторыя).

У 2013/2014 гг. была праведзена рэканструкцыя музея. Плошча музея павялічылася з 30 кв. м. да 53 кв.м. Створана фондасховішча плошчай 7 кв.м.

Папулярызацыі дзейнасці музея садзейнічае блог, які змешчаны ў сістэме аўтарскіх блогаў blogger.com. Флэш-экскурсіі створаны ў праграме Microsoft PowerPoint з дапаўненням IspringFree. Для стварэння флэш-экскурсіі былі выкарыстаны фотаматэрыялы, галасавое і музычнае суправаджэнне.

Практычная значнасць праекта складаецца ў тым, што ў ходзе працы над праектам вучні школы авалодваюць навыкамі пошукавай і даследчай дзейнасці, што дапамагае ім хутчэй адаптоўвацца ў сучасным жыцці. Дадзены праект спрыяе захаванню памяці пра самабытнасць, унікальнасці мястэчка, яго людзях. Ствараецца і папаўняецца банк матэрыялаў, які можна выкарыстоўваць для правядзення розных мерапрыемстваў і ўрокаў гісторыі. З дапамогай праекта навучэнцы, бацькі, наведвальнікі блога знаёмяцца з матэрыяламі па гісторыі нашай Радзімы, краіны, школы.

У дадзены момант на сайце размешчаны флэш-экскурсіі з галасавым суправаджэннем экскурсавода – чытальніка: “Зэльвеншчына ў Х1Х –ХХ стст.”, “Вялікая Айчынная вайна на Зэльвеншчыне”, “Этнаграфічная экспазіцыя”, “Вучнёўскі клас 60-80-ых гг. ХХ ст.”, “Адукацыя на Зэльвеншчыне”.

Неабходна адзначыць, што выкарыстанне музейных экспазіцый з'яўляецца важным, неад'емным кампанентам выхаваўчага працэсу, які дазваляе праілюстраваць падзеі, пазнаёміць вучняў з жыццём і дзейнасцю пакаленняў, актуалізаваць увагу на праблемах грамадства.

Сумесна з класнымі кіраўнікамі праводзіцца пошукавая і даследчая дзейнасць пры правядзенні конкурса “Знаходка года”, у ходзе выканання якой музей папаўняецца новымі экспанатамі.

У музеі рыхтуюцца і праводзяцца як аглядныя, так і тэматычныя экскурсіі.

Аглядныя экскурсіі:

-                     Зэльвеншчына ў гады Вялікай Айчыннай вайны;

-                     Памяць аб вайне;

-                     Адукацыя на Зэльвеншчыне.

Тэматычныя экскурсіі:

-                     Пачатак Вялікай Айчыннай вайны ў Зэльве;

-                     Іх імёнамі названы вуліцы Зэльвы;

-                     Традыцыі святкавання Новага года і Каляд;

-                     З гісторыі фатаграфіі;

-                     Вядомыя людзі Зэльвеншчыны;

-                     Калі б камяні маглі гаварыць...;

-                     Чароўная нітка;

-                     Гістарычныя помнікі Зэльвеншчыны;

-                     Сімвалы савецкай эпохі;

-                     Навагодняя паштоўка;

-                     Прыродныя дзівосы;

-                     Адзенне 30 – 50 гг. ХХ ст.;

-                     Вучнёўскія прынадлежнасці;

-                     Зэльва далёкая і блізкая.

Праведзены масавыя мерапрыемствы:

-                     Гульня-падарожжа “Мая Радзіма – Беларусь”;

-                     Круглы стол “Святы абавязак – радзіму абараняць”;

-                     Сустрэча “Ветэраны працы, заўсёды ў страі”;

-                     Круглы стол “Зоры над Зяльвянкай”;

-                     Завочнае падарожжа “Майстры народнай творчасці”;

-                     Вусны часопіс “Героі Вялікай Айчыннай вайны”;

-                     Падарожжа “Па старонках аднаго дакумента”;

-                     Завочнае падарожжа “Народныя традыцыі”;

-                     Актуальны рэпартаж “Салдаты чужой вайны”;

-                     Круглы стол “Вайна як бедства”;

-                     Завочнае падарожжа “Па старонках агітплаката “Звязда” “Раздавім фашысцкую гадзіну”;

-                     Гульня “Народныя гульні”;

-                     Турыстычныя паходы і экскурсіі па месцах баявой славы Зэльвеншчыны.

У 2014 - 2016 гг. члены Савета музея працавалі разам з педагогамі школы над рэалізацыі інавацыйнага праекта “Укараненне мадэлі фарміравання моўнай асобы ва ўмовах дзяржаўнага двухмоўя”.

Створаны інфармацыйны буклет і сайт музея “Светач”.

Пакой “Зэльвеншчына ў ХІХ - ХХ стст.” прадстаўлены экспанатамі, якія раскрываюць гісторыю края ў адпаведны перыяд. Выдзелены наступныя раздзелы: “Ганненскі кірмаш”, “Зэльвеншчына ў 20-30гг. ХХст.”, “Вядомыя людзі Зэльвеншчыны”, “Зэльва ў 50-70гг. ХХст.”, “Прырода краю”. Сярод экспанатаў: павестка аб прызыве ў Чырвоную Армію Пасюка А.В. (1920г.), пашпарт-даведка, выдадзены Зэльвенскай Свята-Троіцкай царквой (1923г.), фотаздымкі з відамі Зэльвы, вядомых людзей, якія ўнеслі свой уклад у развіццё раёна. Цікавасць выклікае кніга Народнай Славы калгаса “Кастрычнік”, плакаты, якія заклікаюць годна сустрэць 40-годдзе стварэння БССР, узнагародныя дакументы за доблесную і самаадданую працу, камсамольскі білет і інш.

Пакой “Вялікая Айчынная вайна на Зэльвеншчыне” адлюстроўвае падзеі 1941-1944гг. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны прадстаўлены фотаздымкамі Карбышава Д.М., Смалякова А.В., якія кіравалі пераправай праз раку Зальвянка ў чэрвені 1941 года. У экспазіцыі знаходзяцца дакументы, фотаздымкі, фрагменты зброі.

Раздзел “Партызанскі рух на Зэльвеншчыне ў гады Вялікай Айчыннай вайны”. У ім размешчаны асабістыя рэчы ўдзельнікаў партызанскага руху (медыцынская сумка Прахарэні Е.І.), фотаздымкі (Булак П.І., Колі Сяргейчыка, Аляксея Каўчуна, Булата Б.А., Леона Эйера), дакументы (пасведчанні ўдзельніка партызанскага руху, узнагародныя дакументы, аусвайсы), агітплакаты газеты “Звязда” “Раздавім фашысцкую гадзіну”.

Экспазіцыя “Зэльвенцы на франтах Вялікай Айчыннай вайны”. Сярод экспанатаў асаблівую цікавасць у наведвальнікаў выклікаюць лісты-трохкутнікі, асабістыя рэчы Сільвашка А.С., Саўчанка М.А.

Пакой “Сялянская хата” перадае побыт беларускай вёскі. Размешчаны наступныя экспанаты: прылады працы, адзенне, абутак, начынне, ганчарныя вырабы, вырабы дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, ткацтва. Экспанаты раскрываюць асаблівасці прыроднай мудрасці і кемлівасці народа.

“Гісторыя адукацыі на Зэльвеншчыне” захоўвае памяць аб педагогах, школьных калектывах, якія ўнеслі свой уклад у развіццё адукацыі раёна. У экспазіцыі прадстаўлены падручнікі, літаратурныя выданні канца ХІХ - пачатку і сярэдзіны ХХ стагоддзя, вучнёўскія сшыткі, дзённікі, грыфільная дошка. Размешчаны: кніга загадаў і педагагічных саветаў Востраўскай васьмігадовай школы (1951-1970гг.), ўзнагародныя дакументы настаўнікаў, даведка аб заканчэнні пачатковай школы пры фабрыцы КІМ г. Віцебска Саўчанка М.А., фотаздымкі. Спецыяльны раздзел прысвечаны школам раёна, якія спынілі сваё існаванне ў канцы ХХ - пачатку ХХІ стагоддзя, і гісторыя СШ№3.

Працяг экспазіцыі "Гісторыя адукацыі на Зэльвеншчыне" - "Класс 60-80-ых гг. ХХ стагоддзя", пакой дапамагае паказаць вучням ХХІ стагоддзя абстаноўку класа, у якім вучыліся іх бабулі і дзядулі. Дасягаецца мэта экспанатамі: класная дошка, дошка-шчоты, вучнёўская парта, плакаты, сшыткі, дзённікі, метадычныя распрацоўкі ўрокаў, пазакласных мерапрыемстваў, піянерскі куток, урачыстае абяцанне піянераў Савецкага Саюза і інш.

Калі мы наведваем буйны музей, то няма магчымасці падоўгу абмяркоўваць адзін экспанат, уступаць у палеміку, шукаць лагічныя высновы і следствы. У школьным віртуальным музеі гэта рэальна. Дзейнасць музея мае перспектыву, бо падпарадкавана алгарытму: светасузіранне – светаўспрыманне – самасвядомасць - светапогляд.

Кіраўнік музея                                                                     Сідорка Л.Б.